ایا مرد میتواند مهریه بدهد ولی طلاق ندهد

بله، مرد می تواند مهریه همسرش را پرداخت کند، اما همچنان از طلاق دادن او خودداری کند. پرداخت مهریه و حق طلاق، دو موضوع حقوقی جداگانه هستند و هیچ ربط مستقیمی به هم ندارند.

توی زندگی مشترک، گاهی کار به جایی می رسه که زن و شوهر دیگه نمی تونن با هم ادامه بدن و بحث طلاق پیش میاد. اما توی این بین، یه سوالی هست که برای خیلی ها پیش میاد و ابهام داره: آیا میشه مهریه رو پرداخت کرد، ولی همسر رو طلاق نداد؟ این سوال، یه جورایی میشه گفت که تو دل خیلی از پرونده های طلاق و دعواهای خانوادگی جا خوش کرده. خیلی ها فکر می کنن اگه مرد مهریه رو بده، دیگه باید طلاق هم بده، یا اگه مهریه رو پرداخت نکنه، زن نمی تونه طلاق بگیره. اما واقعیت حقوقی ماجرا یه چیز دیگه است و اصلاً اینجوری نیست. توی این مقاله می خوایم دور هم جمع بشیم و ببینیم این قضیه از چه قراره و اگه خدای نکرده توی همچین وضعیتی قرار گرفتید، چه راهکارهایی جلوی پاتون هست.

حق طلاق و مهریه: یه جدایی که خیلی ها نمی شناسن!

اول از همه، بیایید تکلیف دوتا مفهوم مهم رو روشن کنیم: حق طلاق و مهریه. این دوتا تو قانون ما، با اینکه به هم گره خوردن، ولی از نظر ماهیتی کاملاً جدا هستن.

حق طلاق: در نگاه اول با آقاست، ولی نه همیشه!

توی قانون مدنی ایران، طبق ماده ۱۱۳۳، اصل بر اینه که حق طلاق با مرد هست. یعنی مرد می تونه اگه دلش خواست، همسرش رو طلاق بده. اما این حرف به این معنی نیست که مرد می تونه هر بلایی که دلش خواست سر زن بیاره و بعد هم بگه من طلاق نمی دم یا هر وقت که عشقم کشید، طلاق می دم. نه! این حق یه سری شرایط و اما و اگر داره. مثلاً مرد اگه بخواد زنش رو طلاق بده، باید حقوق مالی زن رو که شامل مهریه، نفقه، اجرت المثل و… میشه، پرداخت کنه. پس اینطور نیست که یه حق بی قید و شرط باشه.

مهریه: پولی که همیشه حق خانمه، ربطی به طلاق نداره!

مهریه یه جور بدهی هست که از لحظه خوندن عقد، میفته گردن مرد. این مهریه حق زنه و هر وقت که بخواد، می تونه از مردش طلب کنه. به این میگن عندالمطالبه بودن مهریه. یعنی چه زن و شوهر هنوز با هم زندگی کنن، چه جدا بشن، چه مرد بخواد طلاق بده و چه نخواد، زن می تونه مهریه اش رو مطالبه کنه. این یعنی مهریه اصلاً ارتباط مستقیمی به خودِ فرآیند طلاق یا تصمیم به جدایی نداره.

البته، یه استثنائی هم هست که توی قانون مدنی ما تو ماده ۱۰۹۸ اومده. اگه عقد نکاح از اول باطل بوده باشه و زن و شوهر هیچ وقت با هم نزدیکی نکرده باشن، اینجا دیگه مرد مسئولیتی برای پرداخت مهریه نداره. اگه احیاناً مهریه ای هم پرداخت شده باشه، مرد می تونه پسش بگیره. اما این یه مورد خاصه و ربطی به شرایط عادی زندگی مشترک نداره.

فرق مهریه با نفقه رو بدونی، گیج نمی شی!

خیلیا مهریه و نفقه رو با هم قاطی می کنن. اما این دوتا کاملاً با هم فرق دارن:

• مهریه: یه بدهی ثابت و یک باره است که با خوندن عقد ازدواج، گردن مرد میفته و زن هر وقت بخواد می تونه مطالبه اش کنه.
• نفقه: یه هزینه جاری هست که مرد در طول زندگی مشترک، باید برای زن بپردازه. این هزینه مربوط به خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و بقیه نیازهای زنه و تا زمانی که زن تمکین می کنه، یعنی وظایف زناشویی اش رو انجام میده، مرد باید نفقه رو بده. اگه زن تمکین نکنه، مرد دیگه مجبور به پرداخت نفقه نیست.

پس می بینید که این دوتا چقدر با هم متفاوتن و هر کدوم داستان خودشون رو دارن.

جواب اصلی: میشه مهریه رو داد، ولی طلاق نداد؟

حالا برگردیم به سوال اصلی خودمون. با توضیحاتی که دادیم، فکر کنم تا حدودی جواب رو گرفتید، اما بیایید بازم شفاف ترش کنیم.

آره، این دوتا مثل دو خط موازی ان!

جواب این سوال بله هست. مرد می تونه کل مهریه همسرش رو بپردازه و از نظر مالی همه حقوق زن رو تمام و کمال ادا کنه، اما همچنان از طلاق دادن همسرش امتناع کنه. این دوتا موضوع از نظر حقوقی کاملاً از هم مستقل هستن. پرداخت مهریه فقط به این معنیه که مرد بدهی مالی خودش رو صاف کرده، نه اینکه سند طلاق رو امضا کرده یا به دادگاه گفته که می خواد زنش رو طلاق بده. یه جورایی مثل این می مونه که شما قبض برق رو پرداخت کنی، ولی این به معنی این نیست که خونه ات رو فروختی!

فرض کنید یه مردی تصمیم می گیره به زندگی مشترک ادامه بده، اما زنش مهریه اش رو طلب می کنه. مرد هم چون بدهکار هست، مهریه رو پرداخت می کنه. خب، اینجا مرد دینش رو ادا کرده، ولی این به معنی طلاق نیست. زنه همچنان همسرشه و مرد هم همچنان شوهرش.

وقتی مرد مهریه رو میده و طلاق نمیده، تکلیف زن چی میشه؟

اینجا یه موقعیت پیچیده برای زن پیش میاد. اگه مرد مهریه رو پرداخت کرده باشه و طلاق هم نده، زن دیگه نمی تونه به بهانه عدم پرداخت مهریه درخواست طلاق بده. چون بدهی ای که مهریه باشه، پرداخت شده. اینجاست که خیلیا فکر می کنن خب، پس زن دیگه هیچ راهی نداره و باید تا آخر عمر با مردی که نمی خواد باهاش زندگی کنه، بمونه. اما نه! این پایان ماجرا نیست. قانون ما راه های دیگه ای رو برای زن در نظر گرفته که حتی اگه مرد مهریه رو داده باشه و نخواد طلاق بده، زن بتونه به حقش برسه و جدا بشه.

پرداخت مهریه توسط مرد به تنهایی، او را از وظیفه طلاق دادن همسرش مبرا نمی کند و مانع از حق زن برای درخواست طلاق بر اساس دلایل قانونی دیگر نخواهد شد.

اگه مرد طلاق نداد، زن چیکار کنه؟ (راهکارهای قانونی)

حالا که فهمیدیم پرداخت مهریه به تنهایی باعث طلاق نمیشه و مرد می تونه از طلاق دادن سر باز بزنه، شاید این سوال براتون پیش بیاد که خب، پس تکلیف زن چی میشه؟ آیا باید تا ابد توی یه زندگی که نمی خواد بمونه؟ قطعاً نه! قانون ما راه های مختلفی رو برای زن پیش بینی کرده که حتی اگه مرد مهریه رو پرداخت کرده باشه و نخواد طلاق بده، زن بتونه از طریق دادگاه برای جدایی اقدام کنه. بیایید با هم ببینیم این راه ها چی هستن.

وکالت در طلاق: یه راه مطمئن که باید حواست بهش باشه!

یکی از قوی ترین و بهترین راه ها برای زن، داشتن وکالت در طلاق یا همون حق طلاق محضری خودمونه. این حق معمولاً موقع عقد ازدواج یا حتی بعد از اون، با یه شرط ضمن عقد به زن داده میشه. توی ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی هم اومده که زن و مرد می تونن هر شرطی که خلاف ذات ازدواج نباشه، توی عقد یا یه عقد دیگه (مثل وکالت نامه) با هم توافق کنن. مثلاً می تونن شرط کنن که اگه مرد زن دیگه گرفت، یا غایب شد، یا نفقه نداد، یا سوءرفتار داشت، زن از طرف مرد وکیل باشه که بره و خودش رو طلاق بده.

اگه زن این وکالت رو داشته باشه و شرایطی که تو وکالتنامه گفته شده اتفاق بیفته (مثلاً سوءرفتار مرد ثابت بشه)، زن می تونه خودش بدون نیاز به رضایت دوباره مرد، بره و از دادگاه حکم طلاق رو بگیره. این وکالتنامه بلاعزل هم هست، یعنی مرد نمی تونه بعداً پشیمون بشه و وکالت رو پس بگیره.

اما یه نکته خیلی مهم هست که باید حواستون باشه. طبق یه رایی که هیئت عمومی دیوان عالی کشور صادر کرده (رای وحدت رویه شماره ۷۱۶)، اگه زن از مرد تمکین نکنه و مرد به خاطر همین عدم تمکین، با اجازه دادگاه زن دوم بگیره، زن نمی تونه با استناد به وکالت در طلاق (که مثلاً شرط شده بود اگه مرد زن دوم گرفت، زن حق طلاق داشته باشه) درخواست طلاق بده. چون زن خودش به وظایفش عمل نکرده.

عسر و حرج: وقتی زندگی دیگه قابل تحمل نیست!

یکی دیگه از راه هایی که قانون برای زن پیش بینی کرده، بحث عسر و حرج هست. ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی می گه اگه ادامه زندگی مشترک برای زن خیلی سخت و غیرقابل تحمل باشه، می تونه بره دادگاه و درخواست طلاق بده. اینجا اگه دادگاه تشخیص بده که واقعاً زن توی عسر و حرج قرار داره، مرد رو مجبور به طلاق می کنه و اگه مرد قبول نکرد، دادگاه خودش حکم طلاق رو صادر می کنه. یعنی دیگه رضایت مرد اینجا کشکه!

خب، حالا این عسر و حرج یعنی چی؟ موارد زیادی می تونه شامل این عنوان بشه، مثلاً:

• اگه مرد حداقل شش ماه پشت سر هم یا نه ماه توی یک سال، زندگی رو بدون عذر موجه ترک کنه و غیبت داشته باشه.
• اگه مرد معتاد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی باشه و زندگی رو بهم ریخته باشه و راهی هم برای ترک کردنش نباشه.
• اگه مرد به پنج سال حبس یا بیشتر محکوم شده باشه.
• اگه مرد مدام زن رو کتک بزنه یا سوءرفتارهایی داشته باشه که از نظر عرف قابل تحمل نباشه.
• اگه مرد بیماری های سخت روانی یا واگیردار یا هر بیماری صعب العلاج دیگه ای داشته باشه که زندگی مشترک رو مختل کنه.

اینا فقط چندتا مثال هستن و قانون گفته که دادگاه می تونه توی موارد دیگه ای هم که ببینه زن واقعاً توی سختی و مشقته، حکم طلاق رو بده. یعنی این لیست بسته نیست و اگه زن بتونه با دلیل و مدرک ثابت کنه که توی عسر و حرج قرار داره، می تونه طلاق بگیره.

ترک انفاق: وقتی مرد وظیفه مالیش رو انجام نمیده!

قبلاً گفتیم که نفقه یه وظیفه شرعی و قانونی برای مرد هست. طبق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی، اگه مرد از پرداخت نفقه زن خودداری کنه و دادگاه هم اون رو مجبور به پرداخت نفقه کنه، اما باز هم مرد از این کار سر باز بزنه، زن می تونه بره دادگاه و درخواست طلاق بده. توی این حالت، دادگاه به استناد همین عدم پرداخت نفقه و اثبات اون، حکم طلاق رو صادر می کنه. پس اگه مرد هم مهریه رو بده، هم طلاق نده و هم نفقه نده، زن می تونه به خاطر ندادن نفقه، طلاق بگیره.

طلاق خلع: وقتی زن خودش دلش نمی خواد و حاضره از حقش بگذره!

طلاق خلع یه نوع طلاق هست که توش زن از شوهرش کراهت داره، یعنی متنفر شده و نمی خواد دیگه باهاش زندگی کنه. برای اینکه این طلاق اتفاق بیفته، زن باید یه مالی رو به مرد ببخشه (معمولاً مهریه اش رو یا بخشی از اون رو). این بذل مال به خاطر اینه که رضایت مرد رو برای طلاق جلب کنه. طبق ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی، طلاق خلع اینه که زن به خاطر تنفری که از شوهرش داره، در ازای مالی که بهش میده، طلاق می گیره. فرقی هم نمی کنه اون مال، مهریه باشه یا کمتر و بیشتر از مهریه.

این نوع طلاق با سناریوی اصلی ما یه کم فرق داره. توی سوال ما، مرد مهریه رو پرداخت کرده و طلاق نمی ده. اما توی طلاق خلع، زن هست که مهریه اش رو (یا بخشی از اون رو) می بخشه تا مرد راضی به طلاق بشه. در واقع اینجا زن داره برای آزادی خودش یه هزینه مالی انجام میده.

دادخواست تعیین تکلیف: یه راهکار کمتر شناخته شده!

گاهی اوقات پیش میاد که مرد سال هاست زن رو نه طلاق میده و نه به زندگی برمی گرده و کلا زن رو بلاتکلیف میذاره. توی همچین وضعیتی، زن می تونه دادخواستی به اسم تعیین تکلیف به دادگاه بده. دادگاه بعد از بررسی، اگه ببینه که زن واقعاً توی بلاتکلیفی هست و هیچ راهی برای ادامه زندگی یا طلاق توافقی وجود نداره و مرد هم هیچ اقدامی برای طلاق نمیکنه، می تونه حکم طلاق رو صادر کنه. این یه راهکار حقوقیه برای خارج کردن زن از وضعیت بلاتکلیفی که مرد ایجاد کرده.

چندتا نکته طلایی که باید بدونی!

رسیدیم به یکی از مهم ترین بخش های مقاله، یعنی چندتا نکته و توصیه کاربردی که هر کسی ممکنه توی این موقعیت ها به دردش بخوره. چون مسائل حقوقی خانواده، بخصوص طلاق و مهریه، خیلی پیچیده و حساس هستن و هر قدمی که برمی داری، می تونه سرنوشت ساز باشه.

1. حتماً با یه وکیل متخصص مشورت کن: شاید این حرف کلیشه ای به نظر بیاد، ولی واقعاً توی مسائل حقوقی خانواده، هیچ چیز مهم تر از این نیست که با یه وکیل کاربلد و باتجربه مشورت کنی. هر پرونده ای شرایط خاص خودش رو داره و یه وکیل خوب می تونه بهترین راه رو بهت نشون بده و از حقت دفاع کنه. گول حرف های بقیه یا اطلاعات ناقص اینترنت رو نخورید.

2. مستندات و شواهد رو جمع کن: توی دادگاه، حرف خالی به درد نمی خوره. باید دلیل و مدرک داشته باشی. اگه بحث عسر و حرج هست، باید بتونی با مدارک پزشکی، شهادت شهود، پیامک ها، عکس ها و هرچیزی که ممکنه، حرفت رو ثابت کنی. اگه هم بحث نفقه هست، فیش های بانکی یا هر مدرک دیگه ای که نشون بده نفقه پرداخت نشده یا کم پرداخت شده، خیلی مهمه.

3. آماده یه روند طولانی باش: متاسفانه، پرونده های طلاق، مخصوصاً اونایی که از طرف زن و بدون رضایت مرد هستن، ممکنه خیلی طول بکشن و پر از پیچ و خم باشن. اگه طرفین با هم توافق نداشته باشن، این روند ممکنه ماه ها و حتی سال ها طول بکشه. پس صبور باش و خودت رو برای یه مسیر سخت آماده کن.

4. طلاق توافقی، اگه شد، بهترین راهه: اگه با همسر سابقتون تونستید به یه توافق جامع برسید، طلاق توافقی می تونه بهترین و سریع ترین راه باشه. توی طلاق توافقی، همه چیز از مهریه و نفقه گرفته تا حضانت بچه ها و تقسیم اموال، با توافق هر دو طرف انجام میشه و هم سریع تره، هم کم هزینه تر و هم استرس کمتری داره.

5. حقوق مالی دیگه زن رو فراموش نکن: علاوه بر مهریه و نفقه، زن حقوق مالی دیگه ای هم داره مثل اجرت المثل ایام زوجیت، نحله، نصف دارایی (اگه توی عقد شرط شده باشه). حواست باشه که این حقوق رو هم مطالبه کنی و چیزی از قلم نیفته.

خلاصه اینکه، توی این مسیر پرچالش، آگاهی و اطلاعات درست مثل یه نقشه راه عمل می کنه و کمک می کنه که گم نشی و به حقت برسی.

نتیجه گیری

خب، رسیدیم به آخر بحثمون. فکر می کنم تا اینجا کاملاً متوجه شدیم که جواب سوال اصلی ایا مرد میتواند مهریه بدهد ولی طلاق ندهد چیه: بله، مرد می تونه مهریه رو بده و از طلاق دادن هم خودداری کنه. این دوتا موضوع، یعنی پرداخت مهریه و اراده به طلاق، از نظر قانونی از هم جدا هستن و پرداخت مهریه به تنهایی باعث نمیشه که زن مطلقه بشه یا مرد مجبور به طلاق بشه.

اما نکته مهم اینجاست که این به معنی بسته شدن همه راه ها برای زن نیست. قانون ما راه های متعددی رو برای زن در نظر گرفته که بتونه از حقوقش دفاع کنه و در صورت لزوم، حتی اگه مرد مهریه رو پرداخت کرده باشه و نخواد طلاق بده، برای جدایی اقدام کنه. راه هایی مثل داشتن وکالت در طلاق (حق طلاق محضری)، اثبات عسر و حرج (سختی غیرقابل تحمل زندگی)، اثبات ترک انفاق (عدم پرداخت نفقه توسط مرد)، یا حتی طلاق خلع (وقتی زن حاضره از حق مالی بگذره تا جدا بشه) و دادخواست تعیین تکلیف، همه و همه ابزارهای قانونی هستن که زن می تونه ازشون استفاده کنه.

پس هیچ وقت فکر نکنید که در مواجهه با این مشکلات، تنها هستید یا راهی برای بیرون اومدن از بن بست وجود نداره. فقط کافیه که با آگاهی کامل و کمک گرفتن از یه وکیل متخصص، قدم های درست رو بردارید و از حقوق خودتون دفاع کنید. یادتون باشه، دانستن قانون، بزرگترین قدرت توی این جور مسائل پیچیده است.