نمونه دادخواست توقف عملیات اجرایی چک صیادی

وقتی اجرائیه چک صیادی علیه تان صادر می شه، می تونید با ارائه دلایل قانونی مثل تضمینی یا مشروط بودن چک، یا مفقود شدن اون، از دادگاه درخواست توقف عملیات اجرایی رو بدید. این کار بهتون فرصت می ده تا حقوق تون رو پیگیری کنید و جلوی ضررهای احتمالی رو بگیرید.

چک صیادی، این روزا بخش جدانشدنی از معاملات و روابط اقتصادی ماست. یه برگه کوچیک که می تونه هزار جور دردسر یا راهگشا باشه. از وقتی قانون جدید چک صیادی اومده و خیلی چیزا رو تغییر داده، دیگه چک ها مثل قبل نیستن و قوانین خاص خودشون رو دارن. مثلاً اگه چک صیادی برگشت بخوره، دارنده چک می تونه خیلی سریع تر از قبل، بدون اینکه دادگاه طولانی بشه، برای گرفتن پولش اقدام کنه و حتی اجرائیه بگیره.

اما خب، هر قانونی استثناهایی هم داره. ممکنه گاهی اوقات این اجرائیه، بر اساس یه سوءتفاهم، یه اشتباه یا حتی سوءاستفاده صادر شده باشه. اینجا جاییه که صادرکننده چک، یعنی شما، می تونید با دونستن یه سری نکات حقوقی و با کمک ماده ۲۳ قانون صدور چک، جلوی عملیات اجرایی رو بگیرید. تو این مقاله، می خوایم قدم به قدم با هم ببینیم تو چه شرایطی می شه درخواست توقف عملیات اجرایی چک صیادی رو داد، چطوری باید این درخواست رو تنظیم کرد و چه نکاتی رو باید حتماً رعایت کنید تا حق تون ضایع نشه.

فرق توقف عملیات اجرایی و ابطال اجرائیه چک چیه؟

اول از همه بیایید ببینیم اصلاً توقف عملیات اجرایی با ابطال اجرائیه چه فرقی داره، چون خیلی ها این دو تا رو با هم اشتباه می گیرن.

توقف عملیات اجرایی: یه نفس عمیق موقت!

فرض کنید یه کامیون داره با سرعت به سمت خونه تون میاد و شما می خواید جلوش رو بگیرید تا بتونید بررسی کنید که اصلاً چرا داره میاد و آیا اجازه ورود داره یا نه. «توقف عملیات اجرایی» دقیقاً همین کار رو می کنه. یعنی وقتی اجرائیه چک صادر می شه و قراره مثلاً اموال شما توقیف بشه یا ممنوع الخروج بشید، با درخواست توقف عملیات اجرایی، شما یه مهلت می گیرید. یه فرصت موقت که جلوی ادامه روند اجرا گرفته بشه تا به اصل قضیه رسیدگی بشه. این توقف معمولاً با ارائه دلایل محکمه پسند و گاهی اوقات با گذاشتن یه تأمین (وثیقه) مناسب اتفاق می افته. هدف اینه که جلوی ضرر و زیان جبران ناپذیر به شما گرفته بشه تا دادگاه بتونه با خیال راحت به دعوای اصلی شما (مثلاً اثبات تضمینی بودن چک) رسیدگی کنه.

ابطال اجرائیه: پرونده رو کلاً می بندیم!

حالا فرض کنید بعد از اینکه کامیون رو متوقف کردید و مدارکش رو بررسی کردید، متوجه شدید اصلاً کامیون اشتباهی اومده و هیچ مجوزی برای ورود به خونه شما نداره. در این حالت، شما دیگه فقط نمی خواید کامیون رو نگه دارید، بلکه می خواید کلاً برش گردونید و پرونده ورودش رو برای همیشه ببندید. «ابطال اجرائیه» یعنی همین. یعنی اجرائیه ای که علیه شما صادر شده، از اساس و ریشه بی اعتبار بوده و باید کلاً لغو بشه. وقتی حکم ابطال اجرائیه صادر می شه، دیگه اون اجرائیه هیچ اعتباری نداره و انگار از اول وجود نداشته. این دعوا، معمولاً بعد از اینکه توقف عملیات اجرایی صادر شد و دادگاه به اصل ادعای شما رسیدگی کرد و حق رو به شما داد، مطرح و حکم صادر می شه.

رابطه این دوتا در عمل: معمولاً اول درخواست توقف عملیات اجرایی رو می دید تا جلوی ضرر فوری رو بگیرید. بعد، توی همون پرونده یا یه پرونده مجزا، دعوای اصلی تون رو (مثلاً اثبات تضمینی بودن چک) مطرح می کنید. اگه توی دعوای اصلی برنده شدید، اونوقت می تونید درخواست ابطال اجرائیه رو هم بدید یا دادگاه خودش حکم ابطال رو صادر می کنه. پس توقف، یه جور سپر موقته و ابطال، ضربه نهاییه برای حل مشکل.

چه وقت هایی می تونیم جلوی اجرای چک صیادی رو بگیریم؟ (همون ماده ۲۳ خودمون!)

قانون گذار توی ماده ۲۳ قانون صدور چک (اصلاحی سال ۱۳۹۷) یه سری موارد رو پیش بینی کرده که اگه چک صیادی شما جزو اون دسته باشه، می تونید از امتیاز سریع الاجرا بودن چک صیادی محرومش کنید و جلوی عملیات اجرایی رو بگیرید. این موارد رو دونه به دونه با هم بررسی کنیم:

الف) چک مشروط: شرط و شروطش یادت نره!

یکی از مهم ترین دلایلی که می تونه عملیات اجرایی چک رو متوقف کنه، اینه که پرداخت وجه چک، وابسته به یه شرط و شروطی باشه. یعنی چی؟ یعنی مثلاً روی چک یا حتی تو یه سند جداگونه ای که به چک ربط داره، قید شده باشه که پرداخت این چک منوط به تحویل کالا یا اتمام فلان پروژه است. اگه این شرط هنوز محقق نشده باشه، یا طرف مقابل به اون شرط عمل نکرده باشه، شما می تونید توی دادگاه ثابت کنید که چک مشروط بوده و درخواست توقف عملیات اجرایی رو بدید. اگه بتونید این موضوع رو ثابت کنید، دیگه چک صیادی شما اون امتیاز اجرای سریع رو از دست می ده و روند وصولش مثل یه دعوای حقوقی عادی پیش می ره.

ب) چک تضمینی: برای ضمانت داده بودی، نه پرداخت!

خیلی از اوقات، ما چک رو برای تضمین یه معامله، یه تعهد، یا یه قرارداد می دیم. مثلاً چک رو برای تضمین انجام کار، تضمین تخلیه ملک، یا تضمین پرداخت اقساط صادر می کنیم. اگه روی چک یا تو یه قرارداد دیگه که به چک ربط داره، مشخص شده باشه که این چک بابت تضمین صادر شده، دارنده چک نمی تونه بدون اینکه ثابت کنه تعهد شما انجام نشده و خسارتی بهش وارد شده، بره بانک و چک رو برگشت بزنه و بعدش اجرائیه بگیره. اگه این اتفاق افتاد و اجرائیه صادر شد، شما می تونید با ارائه مدارک و اسنادی که ثابت می کنه چک تضمینی بوده (مثل خود قرارداد اصلی یا شهادت شهود)، از دادگاه درخواست توقف عملیات اجرایی رو بدید.
یه مثال خوب برای این مورد، چک هایی هست که بابت تضمین قرارداد عاملیت فروش یا اقاله داده می شن. اگه بعد از اقاله قرارداد، طرف مقابل چک تضمینی رو برگشت بزنه و اجرائیه بگیره، شما می تونید با استناد به اقاله و تضمینی بودن چک، عملیات اجرایی رو متوقف کنید.

ج) گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت (ماده ۱۴ رو بچسب!)

یه وقتایی ممکنه چک شما گم بشه، دزدیده بشه، جعل بشه، یا از طریق کلاهبرداری و خیانت در امانت به دست یه نفر دیگه بیفته. تو این موارد، قانون به شما این اجازه رو می ده که سریعاً به بانک اطلاع بدید و دستور عدم پرداخت وجه چک رو صادر کنید. بعد از این کار، باید ظرف یک هفته، شکایت کیفری خودتون رو توی مراجع قضایی ثبت کنید و رسیدش رو به بانک تحویل بدید. اگه با وجود دستور عدم پرداخت شما و طرح شکایت کیفری، دارنده چک با گواهی عدم پرداخت اقدام به صدور اجرائیه کرده باشه، می تونید با ارائه مدارک شکایت کیفری و دستور عدم پرداخت، درخواست توقف عملیات اجرایی رو از مرجع قضایی صالح (که معمولاً دادگاهی است که به دعوای کیفری شما رسیدگی می کند) بخواهید.

د) عدم ثبت چک در سامانه صیاد: کلا بی اعتباره!

از تاریخ ۲۱ فروردین ماه ۱۴۰۰، قوانین مربوط به چک صیادی خیلی سفت و سخت تر شد. یکی از مهم ترین این قوانین اینه که هر چکی که صادر می شه، باید حتماً توسط صادرکننده توی سامانه صیاد ثبت بشه. اگه چک توی سامانه صیاد ثبت نشده باشه، طبق قانون، اون چک کلاً فاقد اعتبار محسوب می شه! یعنی دیگه حکم چک رو نداره و بانک هم نباید وجهش رو پرداخت کنه.
پس اگه یه چک صیادی علیه تون اجرائیه اومده که توی سامانه صیاد ثبت نشده، شما می تونید با اثبات این موضوع، درخواست توقف عملیات اجرایی رو بدید. این خودش یه دلیل خیلی محکم برای توقف اجرائیه است، چون اگه چک از اول بی اعتبار باشه، پس اجرائیه هم پایه و اساسی نداره.

ه) پرداخت وجه چک (کلاً یا جزئاً): پولش رو که دادم! (مدارکش کو؟)

ممکنه شما وجه چک رو به دارنده پرداخت کرده باشید، اما بنا به دلایلی (مثلاً دارنده چک لاشه چک رو بهتون برنگردونده یا فراموش کرده و دوباره رفته برای اجرائیه اقدام کرده) علیه تون اجرائیه صادر بشه. تو این شرایط، اگه بتونید ثابت کنید که وجه چک رو کلاً یا قسمتی از اون رو پرداخت کرده اید، می تونید درخواست توقف عملیات اجرایی رو بدید. مستندات پرداخت می تونه شامل فیش های واریز بانکی، رسیدهای کتبی، شهادت شهود یا هر سند و مدرک دیگه ای باشه که نشون می ده شما به تعهدتون عمل کردید. دادگاه با بررسی این مستندات، می تونه عملیات اجرایی رو متوقف یا حتی ابطال کنه.

چطوری درخواست توقف عملیات اجرایی چک صیادی رو بدیم؟ (یه راهنمای گام به گام!)

حالا که فهمیدیم تو چه شرایطی می شه جلوی عملیات اجرایی رو گرفت، باید بدونیم چجوری این کار رو انجام بدیم. این مراحل رو با دقت دنبال کنید:

۱. کجا باید بریم؟ (تعیین مرجع صالح)

اینجا یه نکته مهم داریم. بسته به اینکه دلیل شما برای توقف عملیات اجرایی چیه، مرجع صالح فرق می کنه:

• اگه دعوای شما حقوقی باشه (مثلاً چک تضمینی، مشروط یا عدم ثبت در سامانه)، باید به دادگاهی که اجرائیه رو صادر کرده مراجعه کنید.
• اگه دعوای شما کیفری باشه (مثلاً چک مفقودی، سرقتی، جعلی یا کلاهبرداری)، باید به مرجع قضایی رسیدگی کننده به دعاوی کیفری (مثلاً دادسرایی که پرونده شکایت شما اونجا ثبت شده یا دادگاه کیفری) مراجعه کنید و از اونجا درخواست توقف عملیات اجرایی رو بدید.

۲. مدارک و دلایل رو جمع و جور کن! (اینا رو لازم داری)

قبل از هر اقدامی، باید سنگ هاتون رو با خودتون وا بکنید و همه مدارک و مستندات لازم رو جمع کنید. هرچی مدارکتون کامل تر باشه، شانس موفقیت تون بیشتره:

• رونوشت برابر اصل چک و گواهی عدم پرداخت: این دو تا سند، پایه و اساس پرونده شماست.
• اصل یا رونوشت قرارداد مرتبط: اگه چک تضمینی یا مشروط بوده، حتماً باید قرارداد اصلی یا هر سندی که اون شرط یا تضمین رو ثابت می کنه، داشته باشید. مثلاً قرارداد عاملیت فروش، مبایعه نامه، یا هر توافق نامه دیگه.
• شهادت شهود: اگه کسی شاهد بوده که چک بابت تضمین یا شرط خاصی صادر شده، می تونید مشخصاتش رو توی دادخواست بیارید تا در دادگاه شهادت بده.
• گزارش مفقودی یا سرقت: اگه چک گم شده یا دزدیده شده، حتماً باید گزارش نیروی انتظامی یا شکایت کیفری مربوطه رو ارائه بدید.
• فیش واریز یا رسید پرداخت: اگه وجه چک رو کلاً یا جزئاً پرداخت کرده اید، مستندات پرداخت رو ضمیمه کنید.
• سایر اسناد و مدارک: هر سند دیگه ای که می تونه به اثبات ادعای شما کمک کنه (مثل اقرارنامه، مکاتبات بین شما و دارنده چک و…).

۳. دادخواست رو بنویس و بفرست!

حالا که مدارک رو جمع کردید، وقتشه دادخواست رو تنظیم کنید. دقت کنید که تنظیم یک دادخواست دقیق و کامل، از اهمیت بالایی برخورداره:

• نکات مهم در نگارش:
  • خواسته شما باید خیلی دقیق و شفاف نوشته بشه. مثلاً ننویسید توقف اجرائیه، بلکه بنویسید تقاضای توقف عملیات اجرایی اجرائیه شماره [شماره اجرائیه] صادره از [مرجع صادرکننده].
  • حتماً باید دلایل و منضمات رو به صورت کامل ذکر کنید و تمام مدارکی که جمع کردید رو ضمیمه دادخواست کنید.
  • توی شرح دادخواست، ماجرا رو از اول تا آخر، با جزئیات کامل و به صورت منطقی توضیح بدید. بگید که چک چرا و در چه شرایطی صادر شده، چه اتفاقی افتاده که اجرائیه صادر شده و چرا شما معتقدید باید عملیات اجرایی متوقف بشه. به ماده ۲۳ قانون صدور چک حتماً استناد کنید.
• مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی: بعد از تنظیم دادخواست، باید از طریق یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست خودتون رو ثبت و به دادگاه صالح ارسال کنید.

۴. دادگاه بررسی می کنه: ظن قوی یا ضرر جبران ناپذیر!

قانون می گه که صرف اینکه شما یه دعوا علیه دارنده چک مطرح کنید (مثلاً بگید چک تضمینی بوده)، جلوی عملیات اجرایی رو نمی گیره. مگر اینکه:

• مرجع قضایی ظن قوی پیدا کنه: یعنی دادگاه از روی مدارک و دلایلی که شما ارائه دادید، به احتمال زیاد به این نتیجه برسه که ادعای شما درسته.
• از اجرای سند مذکور ضرر جبران ناپذیر وارد بشه: یعنی اگه عملیات اجرایی ادامه پیدا کنه، شما یه ضرری می بینید که دیگه قابل جبران نیست (مثلاً همه اموالتون توقیف بشه و زندگیتون مختل بشه).

پس، شما باید تمام تلاشتون رو بکنید که هم دلایل قوی ارائه بدید و هم به دادگاه نشون بدید که ادامه عملیات اجرایی، چه ضررهای جبران ناپذیری براتون داره.

۵. وثیقه (تأمین) بذاریم یا نه؟

اگه دادگاه به ظن قوی رسید یا دید که ضرر جبران ناپذیری در کاره، ممکنه برای اینکه قرار توقف عملیات اجرایی رو صادر کنه، از شما تأمین مناسب بخواد. این تأمین می تونه یه مبلغ پول نقد باشه که توی صندوق دادگستری واریز می شه، یا یه ضمانت نامه بانکی یا حتی معرفی یه سند ملکی. هدف از این تأمین اینه که اگه در نهایت حق با دارنده چک بود، بتونه از این تأمین، خسارتش رو جبران کنه.

چه وقت هایی لازم نیست وثیقه بذارید؟

• اگه دلیلی که شما برای توقف عملیات اجرایی ارائه دادید، مستند به سند رسمی باشه (مثلاً قرارداد تضمینی بودن چک، یه سند رسمی باشه).
• اگه شما ادعای مفقود شدن چک رو کرده باشید و دادگاه دلایل شما رو قابل قبول بدونه.

توی این دو حالت، توقف عملیات اجرایی بدون اخذ تأمین صادر می شه.

۶. رسیدگی فوری و خارج از نوبت!

یه خبر خوب اینه که قانون گذار برای اینجور دعاوی، اهمیت خاصی قائل شده و گفته که به دعاوی مذکور خارج از نوبت رسیدگی خواهد شد. یعنی پرونده شما زودتر از بقیه پرونده ها توی نوبت رسیدگی قرار می گیره تا تکلیفش سریع تر مشخص بشه و شما از بلاتکلیفی دربیاید.

یادتون باشه که توقف عملیات اجرایی چک صیادی، یه فرصت حیاتی برای صادرکنندگانیه که احساس می کنن حقی ازشون ضایع شده. پس باید با دقت و آگاهی کامل، قدم به قدم پیش برید.

نمونه دادخواست توقف عملیات اجرایی چک صیادی (یه الگو که کارت رو راه بندازه!)

برای اینکه بهتر بتونید یه دادخواست توقف عملیات اجرایی چک صیادی رو تنظیم کنید، اینجا یه الگو براتون آماده کردیم. این الگو، یه مثال کلیه و باید بر اساس شرایط پرونده خودتون، اون رو تکمیل و اصلاح کنید.

به نام خدا

خواهان:

• نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی صادرکننده چک]
• کد ملی: [کد ملی صادرکننده چک]
• اقامتگاه: [آدرس کامل صادرکننده چک (شهر، خیابان، کوچه، پلاک، واحد)]
• شماره تماس: [شماره تلفن صادرکننده چک]

خوانده:

• نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی دارنده چک یا ذینفع]
• کد ملی: [کد ملی دارنده چک]
• اقامتگاه: [آدرس کامل دارنده چک (شهر، خیابان، کوچه، پلاک، واحد)]
• شماره تماس: [شماره تلفن دارنده چک]

وکیل (در صورت داشتن وکیل):

• نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی وکیل]
• کد ملی: [کد ملی وکیل]
• اقامتگاه: [آدرس کامل دفتر وکیل]
• شماره تماس: [شماره تلفن وکیل]

خواسته:

1. بدواً صدور قرار توقف عملیات اجرایی مربوط به اجرائیه شماره [شماره اجرائیه صادره] مورخ [تاریخ صدور اجرائیه] صادره از [مرجع صادرکننده اجرائیه – مثلاً اداره اجرای اسناد رسمی یا شعبه دادگاه]، تا تعیین تکلیف نهایی در خصوص دعوای اصلی.
2. اثبات [تضمینی بودن / مشروط بودن / مفقودی / عدم ثبت در سامانه صیاد] چک صیادی به شماره [شماره سریال چک] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به مبلغ [مبلغ چک] ریال، و در نهایت صدور حکم بر ابطال اجرائیه فوق الذکر.
3. صدور دستور مقتضی مبنی بر لغو ممنوعیت خروج از کشور (در صورت وجود و لزوم) که به موجب اجرائیه مذکور صادر شده است.
4. صدور حکم بر استرداد لاشه چک مورد بحث.
5. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و سایر هزینه های قانونی) در حق خواهان.

دلایل و منضمات:

1. رونوشت برابر اصل کارت ملی خواهان.
2. رونوشت برابر اصل برگ چک به شماره [شماره سریال چک].
3. رونوشت برابر اصل گواهی عدم پرداخت مربوط به چک مذکور.
4. رونوشت برابر اصل اجرائیه شماره [شماره اجرائیه].
5. قرارداد عادی/رسمی شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد] فی مابین خواهان و خوانده (مثلاً قرارداد تضمینی، قرارداد مشارکت، اقاله و…).
6. استشهادیه/شهادت شهود (در صورت لزوم).
7. گزارش مفقودی/سرقت چک (در صورت مرتبط بودن).
8. مستندات پرداخت وجه چک (فیش واریز، رسید و…).
9. سایر مدارک و مستندات موجود (مثلاً پرینت سامانه صیاد برای اثبات عدم ثبت).

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه حقوقی عمومی شهرستان [نام شهرستان دادگاه صالح]

با سلام و عرض ادب و احترام،

احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] در تاریخ [تاریخ صدور چک] یک فقره چک صیادی به شماره سریال [شماره سریال چک] از حساب جاری شماره [شماره حساب] عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] به مبلغ [مبلغ چک] ریال در وجه خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] صادر نمودم. (در اینجا توضیح دهید که چرا و تحت چه شرایطی چک صادر شده است).

سناریوی نمونه (چک تضمینی):
به عنوان مثال، این چک به موجب قرارداد عاملیت فروش شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد] که رونوشت برابر اصل آن ضمیمه دادخواست است، صرفاً بابت تضمین انجام تعهدات اینجانب (خواهان) در قبال خوانده محترم صادر گردید. در متن قرارداد و حتی در برخی موارد در پشت خود چک نیز قید شده بود که این چک بابت تضمین حسن انجام کار/تضمین پرداخت اقساط/تضمین تخلیه ملک می باشد و نه به عنوان پرداخت دین قطعی. متاسفانه، با وجود اینکه اینجانب به کلیه تعهدات قراردادی خود عمل نموده ام (یا تعهد اصلی توسط خوانده به دلیل اقاله انجام نشده است)، خوانده محترم بدون هیچ گونه حق و دلیلی و برخلاف مفاد قرارداد و هدف از صدور چک، اقدام به برگشت زدن چک مذکور و اخذ گواهی عدم پرداخت نموده و متعاقباً اجرائیه شماره [شماره اجرائیه] را از [مرجع صادرکننده اجرائیه] علیه اینجانب صادر کرده است.

عملیات اجرایی آغاز شده و متاسفانه منجر به توقیف [اموال/حساب های بانکی] اینجانب شده و حتی در صورت ادامه ممکن است منجر به [ممنوع الخروجی/ورود ضرر جبران ناپذیر] گردد. با توجه به اینکه چک صادر شده صرفاً تضمینی بوده و مبنای مطالبه وجه آن از بین رفته است، ادامه عملیات اجرایی موجب تضییع حقوق مسلم اینجانب و ورود ضرر جبران ناپذیر خواهد شد. (در صورت لزوم، دلیل ضرر جبران ناپذیر را توضیح دهید، مثلاً دانشجو بودن و نیاز به سفر برای امور پژوهشی که در بریف اشاره شده بود).

لذا با استناد به بند «ب» و قسمت اخیر ماده ۲۳ قانون صدور چک اصلاحی سال ۱۳۹۷ و همچنین ماده ۲۴ قانون اجرای احکام مدنی، تقاضای رسیدگی و صدور قرار توقف عملیات اجرایی تا تعیین تکلیف نهایی در خصوص ماهیت تضمینی بودن چک، و در نهایت ابطال اجرائیه صادره و استرداد لاشه چک از محضر محترم دادگاه مورد استدعاست.

اشاره به سایر سناریوها:
اگه چکتون مشروط بوده، باید توی شرح دادخواست دقیقاً بگید شرط چی بوده و چرا محقق نشده.
اگه چکتون مفقودی یا سرقتی بوده، به شکایت کیفری و دستور عدم پرداختتون اشاره کنید.
اگه چکتون ثبت نشده توی سامانه صیاد، باید به این موضوع و بی اعتباری چک اشاره کنید.

با تقدیم و تجدید احترام،

[نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل خواهان] [امضا]

قوانین و مستندات حقوقی مرتبط که باید بدونی!

برای اینکه ادعای شما توی دادگاه محکم باشه و قاضی بتونه به شما حق بده، باید به قوانین مربوطه مسلط باشید. اینجا مهم ترین قوانینی که به بحث توقف عملیات اجرایی چک صیادی مربوط می شن رو با هم مرور می کنیم:

ماده ۲۳ قانون صدور چک (اصلاحی ۱۳۹۷/۰۸/۱۳): همون که سر و کارمون باهاشه!

این ماده شاه کلید بحث ماست و می گه: «دارنده چک می تواند با ارائه گواهینامه عدم پرداخت، از دادگاه صالح صدور اجرائیه نسبت به کسری مبلغ چک و حق الوکاله وکیل طبق تعرفه قانونی را درخواست نماید. دادگاه مکلف است در صورت وجود شرایط زیر حسب مورد علیه صاحب حساب، صادر کننده یا هر دو اجرائیه صادر نماید.»

شرایطی که دادگاه مکلف به صدور اجرائیه است:
الف- در متن چک، وصول وجه آن منوط به تحقق شرطی نشده باشد؛ (یعنی اگه شرطی باشه، دادگاه اجرائیه صادر نمی کنه یا توقف می ده)
ب- در متن چک قید نشده باشد که چک بابت تضمین انجام معامله یا تعهدی است؛ (یعنی اگه تضمینی باشه، باز هم دادگاه اجرائیه صادر نمی کنه یا توقف می ده)
ج- گواهینامه عدم پرداخت به دلیل دستور عدم پرداخت طبق ماده (۱۴) این قانون و تبصره های آن صادر نشده باشد. (یعنی اگه دستور عدم پرداخت به دلیل مفقودی و… داده باشی، دادگاه اجرائیه صادر نمی کنه یا توقف می ده)

حالا مهم ترین بخش برای صادرکننده:
اگر صادرکننده یا قائم مقام قانونی او دعاوی مانند مشروط یا بابت تضمین بودن چک یا تحصیل چک از طریق کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا دیگر جرائم در مراجع قضائی اقامه کند، اقامه دعوی مانع از جریان عملیات اجرائی نخواهد شد؛ مگر در مواردی که مرجع قضائی ظن قوی پیدا کند یا از اجرای سند مذکور ضرر جبران ناپذیر وارد گردد که در این صورت با أخذ تأمین مناسب، قرار توقف عملیات اجرایی صادر می نماید. در صورتی که دلیل ارائه شده مستند به سند رسمی باشد یا اینکه صادرکننده یا قائم مقام قانونی مدعی مفقود شدن چک بوده و مرجع قضائی دلایل ارائه شده را قابل قبول بداند، توقف عملیات اجرائی بدون أخذ تأمین صادر خواهد شد. به دعاوی مذکور خارج از نوبت رسیدگی خواهد شد.

همونطور که دیدید، این بخش از ماده ۲۳ صراحتاً به ما می گه که تحت چه شرایطی می شه درخواست توقف عملیات اجرایی رو داد و دادگاه چجوری باهاش برخورد می کنه. نکته مهم اینجاست که حتی اگه دلایلتون مستند به سند رسمی باشه یا ادعای مفقودی چک رو داشته باشید و دادگاه اون رو قبول کنه، دیگه لازم نیست وثیقه یا تأمین بذارید.

ماده ۱۴ قانون صدور چک: مربوط به دستور عدم پرداخت و مفقودی

این ماده به شما این اجازه رو می ده که اگه چکتون مفقود شد، به سرقت رفت، جعل شد، یا از طریق کلاهبرداری و خیانت در امانت به دست شخص دیگه ای افتاد، به بانک دستور عدم پرداخت بدید. اما حواستون باشه که بعدش باید ظرف یک هفته شکایت کیفری رو ثبت و گواهی ثبت شکایت رو به بانک تحویل بدید. اگه این کارها رو نکنید، دستور عدم پرداخت شما لغو می شه.

ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک: مربوط به ثبت چک در سامانه صیاد

این ماده تاکید می کنه که از تاریخ مشخصی به بعد، صدور و پشت نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است. این یعنی اگه چک شما توی سامانه صیاد ثبت نشده باشه، اساساً اعتبار قانونی یک چک رو نداره و می تونه دلیلی محکم برای توقف عملیات اجرایی باشه. پس حتماً وضعیت ثبت چک رو توی سامانه صیاد بررسی کنید.

ماده ۱۱ قانون اجرای احکام مدنی: اختیار دادگاه در ابطال یا تصحیح اجرائیه

این ماده می گه که: هر گاه در صدور اجرائیه اشتباهی شده باشد دادگاه می تواند رأساً یا به درخواست هر یک از طرفین به اقتضای مورد اجرائیه را ابطال یا تصحیح نماید یا عملیات اجرایی را الغاء کند و دستور استرداد مورد اجرا را بدهد. این ماده به دادگاه اختیار می ده که در صورت اثبات اشتباه در صدور اجرائیه (که مثلاً با اثبات تضمینی بودن چک اتفاق می افته)، اون رو باطل کنه.

ماده ۲۴ قانون اجرای احکام مدنی: عدم امکان تعطیل یا توقف اجرا مگر به دستور دادگاه

این ماده صراحتاً می گه: دادورز (مأمور اجرا) بعد از شروع به اجرا نمی تواند اجرای حکم را تعطیل یا توقیف یا قطع نماید یا به تأخیر اندازد مگر به موجب قرار دادگاهی که دستور اجرای حکم را داده یا دادگاهی که صلاحیت صدور دستور تأخیر اجرای حکم را دارد… این ماده نشون می ده که برای توقف عملیات اجرایی، حتماً و حتماً باید دستور قضایی از دادگاه بگیرید.

نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه: تحلیل مهم ترین نظریات مرتبط

اداره کل حقوقی قوه قضاییه در پاسخ به پرسش های وکلا و قضات، نظرات مشورتی مختلفی صادر می کنه که می تونه راهگشا باشه. مثلاً در مورد سوالاتی که آیا دعوای ابطال اجرائیه چک، خودش به صورت مستقل قابل استماع هست یا نه، این اداره کل اعلام کرده که صرف نظر از این که خواسته اصلی خواهان کدام یک از مصادیق مذکور در ماده ۲۳ یاد شده باشد… اقامه دعوای مستقل ابطال اجراییه منتفی است و صدور قرار توقف عملیات اجرایی منوط به اقامه دعوای مذکور نیست؛ بلکه مرجع قضایی رسیدگی کننده به دعاوی موضوع قسمت اخیر ماده یادشده با احراز شرایط مقرر، قرار توقف عملیات اجرایی را صادر می کند.
این یعنی شما در دادخواست خودتون اول باید دلیل اصلی تون (مثل تضمینی بودن چک) رو مطرح کنید و بعدش درخواست توقف عملیات اجرایی رو داشته باشید. اگه دلیل شما ثابت شد، دادگاه می تونه اجرائیه رو باطل کنه. پس تمرکز روی اثبات دلیل اصلی و درخواست توقف عملیات اجراییه، نه صرفاً ابطال اجرائیه به تنهایی.

همچنین، در مورد صلاحیت رسیدگی، نظریات مشورتی تاکید دارند که مرجع قضایی رسیدگی کننده قرار توقف عملیات اجرایی را صادر می کند که این مرجع، بسته به ماهیت دعوا، می تونه حقوقی یا کیفری باشه. مثلاً اگه دعوا کیفری (کلاهبرداری، خیانت در امانت) باشه، مرجع قضایی رسیدگی کننده به اون پرونده کیفری، صلاحیت صدور دستور توقف عملیات اجرایی رو داره.

چند تا نکته تکمیلی و سوال که ممکنه برات پیش بیاد!

تا اینجا حسابی با مبحث توقف عملیات اجرایی چک صیادی آشنا شدیم. اما هنوز یه سری سوالات و نکات ریز هست که دونستنشون می تونه حسابی به کارتون بیاد.

۱. دعوای توقف عملیات اجرایی چک، مالیه یا غیرمالی؟

این سوال خیلی مهمه چون هزینه های دادرسی رو تحت تاثیر قرار می ده. توی قانون، دعوای توقف عملیات اجرایی خودش به تنهایی یک دعوای غیرمالی محسوب می شه. یعنی هزینه ای که برای ثبت دادخواستش پرداخت می کنید، بر اساس ارزش مالی چک نیست، بلکه یک مبلغ ثابت و مشخصه که معمولاً کمتر از دعواهای مالیه. اما اگه همزمان با توقف عملیات اجرایی، خواسته دیگه ای مثل ابطال اجرائیه یا اثبات تضمینی بودن چک رو هم مطرح کنید، ممکنه دادگاه اون بخش از خواسته رو مالی تلقی کنه و هزینه ها بیشتر بشه. پس حواستون به این نکته باشه و از وکیل تون بپرسید.

۲. اگه توقف عملیات اجرایی بگیرم، ممنوع الخروجیم هم برداشته می شه؟

بله، یکی از آثار مهم صدور قرار توقف عملیات اجرایی، اینه که اگه شما به دلیل همون چک صیادی ممنوع الخروج شده باشید، با صدور این قرار، دستور لغو ممنوعیت خروج از کشور هم صادر می شه. این خودش می تونه خبر خوبی برای کسانی باشه که به خاطر چک، از سفر بازمانده اند. البته باید حواستون باشه که لغو ممنوع الخروجی هم مثل خود توقف عملیات اجرایی، ممکنه موقتی باشه و تا زمان تعیین تکلیف نهایی پرونده ادامه پیدا کنه.

۳. مدارک لازم برای تقدیم دادخواست توقف عملیات اجرایی چیست؟ (یه جمع بندی سریع!)

مدارکی که باید جمع و جور کنید رو توی بخش مراحل و نحوه درخواست مفصل توضیح دادیم، اما برای اینکه یه جمع بندی سریع داشته باشید:

• کپی برابر اصل چک و گواهی عدم پرداخت
• کپی برابر اصل اجرائیه صادره
• اصل یا کپی مصدق قرارداد یا سندی که دلیل ادعای شماست (مثلاً تضمینی یا مشروط بودن)
• در صورت مفقودی/سرقت، مدارک مربوط به شکایت کیفری و دستور عدم پرداخت
• در صورت پرداخت وجه، مدارک اثباتی آن (فیش واریز، رسید)
• کارت ملی و شناسنامه شما
• در صورت داشتن وکیل، وکالت نامه رسمی

۴. هزینه های دادرسی و حق الوکاله در این گونه دعاوی چقدره؟

هزینه های دادرسی برای دعوای توقف عملیات اجرایی (به عنوان یک خواسته غیرمالی) مبلغ مشخصی داره که هر سال توسط قوه قضاییه اعلام می شه. اما اگه خواسته شما شامل اثبات تضمینی یا مشروط بودن چک (که جنبه مالی داره) یا ابطال اجرائیه باشه، اون بخش از هزینه دادرسی بر اساس مبلغ چک محاسبه می شه که می تونه رقم قابل توجهی باشه.

حق الوکاله وکیل هم بستگی به توافق شما با وکیل داره و می تونه بر اساس تعرفه قانونی یا توافق آزاد تعیین بشه. معمولاً توی اینجور پرونده ها، داشتن وکیل متخصص می تونه خیلی بهتون کمک کنه و در نهایت ممکنه این هزینه، خودش یه سرمایه گذاری برای جلوگیری از ضررهای بزرگ تر باشه.

۵. عواقب عدم توقف عملیات اجرایی و رد درخواست چیست؟

اگه درخواست توقف عملیات اجرایی شما توسط دادگاه رد بشه، متاسفانه روند اجرای اجرائیه ادامه پیدا می کنه. این یعنی ممکنه:

• اموال شما توقیف و به مزایده گذاشته بشه.
• حساب های بانکی شما مسدود باقی بمونه.
• ممنوع الخروجی شما برقرار بمونه.
• و در نهایت، مجبور به پرداخت کامل وجه چک و هزینه های مربوطه بشید.

به خاطر همین عواقب سنگین، خیلی مهمه که با دلایل قوی و با کمک یه متخصص حقوقی، برای توقف عملیات اجرایی اقدام کنید.

۶. نقش وکیل متخصص در دعاوی چک صیادی چیست؟ (کار از محکم کاری عیب نمی کنه!)

همونطور که دیدید، پرونده های مربوط به چک صیادی، به خصوص توقف عملیات اجرایی، پیچیدگی های حقوقی خاص خودش رو داره. قوانین متعدد، نیاز به جمع آوری مستندات دقیق، تنظیم دادخواست صحیح، و ارائه دفاعیات حقوقی محکم، همگی نیازمند تخصص و تجربه است. یه وکیل متخصص در امور چک:

• می تونه بهترین راهکار قانونی رو بهتون نشون بده.
• کمک می کنه مدارک و مستندات لازم رو به درستی جمع آوری کنید.
• دادخواست رو با بهترین فرمت و محتوا تنظیم می کنه.
• در جلسات دادگاه به بهترین شکل از حقوق شما دفاع می کنه.
• و در نهایت، شانس موفقیت شما رو توی این دعاوی به شکل قابل توجهی افزایش می ده.

پس، اگه با این مشکل روبرو شدید، حتماً از مشاوره با یه وکیل متخصص غافل نشید. کار از محکم کاری عیب نمی کنه!

نتیجه گیری

چک صیادی، با همه مزایایی که برای تسهیل معاملات داره، گاهی اوقات می تونه برای صادرکننده دردسرهای بزرگی ایجاد کنه. به خصوص وقتی اجرائیه صادر می شه و پای توقیف اموال و ممنوعیت ها به میون میاد. اما ناامید نشید! قانون گذار توی ماده ۲۳ قانون صدور چک، راهکارهایی رو پیش بینی کرده که اگه درست و به موقع ازشون استفاده کنید، می تونید جلوی این ضررها رو بگیرید.

از اثبات تضمینی یا مشروط بودن چک گرفته تا ادعای مفقودی یا عدم ثبت در سامانه صیاد، هر کدوم از این دلایل می تونه کلید توقف عملیات اجرایی باشه. اما همونطور که با هم دیدیم، این فرآیند پیچیدگی های خاص خودش رو داره؛ از جمع آوری مدارک و مستندات دقیق، تا تنظیم دادخواست صحیح و ارائه دفاعیات حقوقی محکم.

توی این راه پر پیچ و خم، مشاوره و کمک گرفتن از یه وکیل متخصص، نه تنها یک گزینه، بلکه یک ضرورت محسوب می شه. یک وکیل کاربلد می تونه راهنمایی تون کنه، بهترین مسیر رو بهتون نشون بده و از حقوق شما به بهترین شکل ممکن دفاع کنه تا خدای ناکرده حقی ازتون ضایع نشه. پس اگه درگیر چنین مساله ای شدید، وقت رو از دست ندید و برای مشاوره تخصصی با یک حقوقدان مجرب تماس بگیرید. آینده حقوقی شما ارزشمنده!