منشا صداهای ترسناکی که ساکنان اطراف کوه دماوند را به وحشت انداخته، چیست؟

به گزارش خبرگزاری تیکسر وبه نقل از رازبقا کوه دماوند این آتشفشان سترگ در شمال ایران همواره در هاله ای از افسانه ها و اسطوره ها قرار داشته است. در حالی که بیشتر با زندانی شدن ضحاک در اسطوره های ایرانی شناخته می شود یک باور کمتر شناخته شده اما جذاب در میان جوامع محلی مازندران و مناطق اطراف آن وجود دارد. این باور که با نام «زنگ کوه دماوند» شناخته می شود ادعا می کند که کوه گاهی صداهای اسرارآمیزی تولید می کند که مردم محلی آن را به عنوان نشانه ای از یک رویداد ماورایی یا پیش آمدی شوم تفسیر می کنند. در این مقاله از راز بقا به بررسی منشأ این افسانه اهمیت فرهنگی آن و توضیحات علمی ممکن خواهیم پرداخت.

اسطوره ضحاک و ارتباط آن با زنگ دماوند

بر اساس شاهنامه فردوسی ضحاک پادشاهی ستمگر و اهریمنی توسط فریدون سرنگون شد و در غاری در دل کوه دماوند زنجیر شد. مجازات او این بود که تا پایان زمان در بند بماند که نمادی از پیروزی ابدی نیکی بر بدی است.

افسانه های محلی این داستان را گسترش داده و ادعا می کنند که صداهای عجیب شنیده شده از کوه در واقع تلاش های ضحاک برای شکستن زنجیرهای خود است. به گزارش راز بقا باور بر این است که هرگاه کوه «زنگ می زند» نشانه ای از آن است که ضحاک در تلاش برای فرار است و جهان باید خود را برای آشوبی قریب الوقوع آماده کند.

روایت های عامیانه درباره زنگ کوه دماوند

ایده زنگ زدن یا تولید صداهای مهیب توسط کوه دماوند برای نسل ها در میان مردم شمال ایران نقل شده است. بزرگان برخی از روستاهای اطراف این کوه مواردی را یادآوری می کنند که در آن شب های طوفانی یا قبل از زلزله ها صداهای اسرارآمیزی شنیده شده است.

برخی از روستاییان باور دارند که این صداها ندای کمک ضحاک از اعماق کوه است در حالی که برخی دیگر آن را هشدار ارواح باستانی درباره بلایای آینده می دانند. به گزارش راز بقا در برخی نسخه های داستان زنگ کوه به عنوان صدای دندان های ضحاک که زنجیرهای خود را می جود توصیف شده است صدایی که با نیروهای الهی دوباره مهار می شود.

اهمیت فرهنگی و تاریخی

افسانه زنگ کوه دماوند نمونه ای بارز از چگونگی پیوند پدیده های طبیعی با اسطوره های فرهنگی و معنوی است. این باور هاله ای اسرارآمیز به کوه دماوند می بخشد و آن را نه تنها به یک پدیده جغرافیایی بلکه به یک نماد روحانی و اسطوره ای در فرهنگ ایران تبدیل کرده است.

افزون بر این این افسانه ارتباط عمیقی با هویت ایرانی و افتخار ملی دارد. به گزارش راز بقا زندانی شدن ضحاک در دماوند نمادی از مقاومت ایرانیان در برابر ظلم و ستم است. ایده تکرارشونده تلاش ضحاک برای رهایی اما همواره شکست خوردن او با این باور فرهنگی همخوانی دارد که شر هرگز بر نیکی چیره نمی شود.

توضیحات علمی ممکن برای صداهای کوه دماوند

در حالی که افسانه این صداها را به ضحاک نسبت می دهد علم مدرن توضیحات دیگری ارائه می دهد. چندین عامل زمین شناسی و محیطی می تواند باعث شود که مردم محلی صداهای غیرعادی را از کوه بشنوند:

• فعالیت های زمین لرزه ای

کوه دماوند یک آتشفشان خاموش است که در زیر سطح آن تحرکات تکتونیکی رخ می دهد. لرزش های کوچک رخدادهای میکروزلزله ای و حتی جنبش های عمیق زمین می توانند صداهایی تولید کنند که در دره ها طنین انداز شوند.

• خروج گازهای آتشفشانی

با اینکه دماوند خاموش است اما هنوز گازهای گوگردی از طریق دودکش های طبیعی آن خارج می شود. صدای انتشار گاز از شکاف های زیرزمینی می تواند به عنوان صدایی شبیه به زنگ یا ناله درک شود.

• باد و انعکاس های صوتی

ویژگی های جغرافیایی خاص منطقه دماوند باعث می شود که الگوهای باد صدایی شبیه به سوت یا وزوز ایجاد کنند. این پدیده در ترکیب با شکل خاص کوه می تواند باعث تقویت و تغییر اصوات شده و آنها را اسرارآمیز جلوه دهد.

• ریزش سنگ ها و بهمن ها

ریزش سنگ ها یا وقوع بهمن ها بر روی دامنه های دماوند می تواند صداهای عمیقی تولید کند که در شرایط خاص جوی به عنوان صدای زنگ مانند شنیده شوند.

نقش افسانه ها در فرهنگ ایرانی

افسانه های ایرانی همواره نقشی در پیوند دادن رویدادهای طبیعی با باورهای ماورایی داشته اند. به گزارش راز بقا داستان زنگ کوه دماوند نمونه ای از نحوه تفسیر محیط توسط جوامع سنتی است. حتی با وجود توضیحات علمی این داستان ها همچنان پابرجا هستند و یک ارتباط معنوی و تاریخی با گذشته فراهم می کنند.

حفظ این افسانه در دوران مدرن

با رشد فناوری و شهرنشینی بسیاری از باورهای قدیمی کم رنگ شده اند اما زنگ کوه دماوند همچنان مورد توجه پژوهشگران فرهنگی و علاقه مندان به اسطوره شناسی است. محققان و تاریخ نگاران بر اهمیت حفظ این داستان ها به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ناملموس ایران تأکید دارند. در سال های اخیر توجه جدیدی به اسطوره ها و افسانه های ایرانی جلب شده است و نویسندگان فیلم سازان و هنرمندان از داستان های کهن الهام گرفته اند. افسانه زنگ کوه دماوند می تواند در ادبیات موسیقی و سینما جایگاه جدیدی پیدا کند و به نسل های آینده منتقل شود.

افسانه زنگ کوه دماوند نمونه ای شگفت انگیز از ترکیب اسطوره جغرافیا و فرهنگ است که روایات جذابی را شکل داده و هویت فرهنگی ایرانیان را تقویت می کند. چه از دریچه افسانه و چه از دیدگاه علمی به این داستان نگاه کنیم این روایت همچنان یکی از جنبه های اسرارآمیز و الهام بخش میراث فرهنگی ایران باقی خواهد ماند. تا زمانی که دماوند استوار است پژواک تلاش های ضحاک یا زمزمه های خود کوه همچنان الهام بخش مردمانی خواهد بود که به آن گوش می سپارند.

۲۲۷۳۲۳