عمان اولین مقصد سال نو وزیرخارجه/ مبادلات تجاری تهران ـ مسقط چقدر افزایش یافت؟

مهسا مژدهی: شش دهه روابط نزدیک و صمیمانه بین ایران و عمان باعث شد تا حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه کشورمان اولین مقصد خارجی خود در سال 1403 را مسقط انتخاب کند. وزرای خارجه ایران معمولاً سالانه یک سفر را به عمان برنامه ریزی می کنند. حدود 10 ماه قبل سلطان هیثم، به تهران سفر کرد. این سفر از دیدگاه بسیاری سفری تاریخی به حساب می آمد. قرار بود سفر سلطان هیثم به برقراری روابط بین تهران و قاهره بعد از پنج دهه قطع ارتباط بینجامد. اما این اتفاق هنوز نیفتاده است، بااین وجود، پس از حضور سلطان هیثم در تهران، روابط میان ایران و مصر روبه بهبود گذاشت.

در همیشه بر همین پاشنه چرخیده است

برخی از تحلیلگران اصول گرا معتقدند روابط بین ایران و عمان از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم جهش بی مانندی داشته است. بااین وجود، نگاهی به سابقه روابط نشان می دهد مسقط برای تهران همواره نوعی تکیه گاه در بین کشورهای عربی بوده و عمانی ها که ایران را نجات دهنده سلطنت عمان می دانند، به تهران دلبستگی ویژه ای دارند. این میزان از ارتباط و احترام دوطرفه، بین ایران با هیچ یک از دیگر کشورها و دولت های عربی وجود ندارد. در واقع عمانی ها تسهیلگر روابط ایران با کشورهای عربی دیگر مانند مصر و عربستان هم به حساب می آیند. در دولت سیزدهم و باتوجه به اینکه سیاست اصلی وزارت خارجه ارتباط با کشورهای منطقه عنوان شد، روابط با مسقط هم مورد پیگیری قرار گرفت. اما میزان ارتباط تقریباً مانند گذشته پیش رفته است. البته سال گذشته و در خردادماه سلطان هیثم سفری به تهران داشت که جزو سفرهای مهم او در منطقه به حساب می آمد.

امیرعبداللهیان: ایران متجاوزان را تنبیه خواهد کرد

دیدار امیرعبداللهیان و سخنگوی دولت نجات ملی یمن

امیرعبداللهیان عازم عمان شد

عمان واسطه ای که از جان مایه می گذارد

مسقط همواره به عنوان واسطه بین ایران و کشورهای غربی و عربی کار کرده است. این مسیله مربوط به دیروز و امروز نیست و سابقه ای به اندازه انقلاب اسلامی ایران دارد. اوج تلاش های عمان در میانجیگری مربوط به مذاکرات هسته ای میان ایران و غرب بوده است. با خروج ایالات متحده از برجام و تلاش های دوباره برای بازگشت به توافق هسته ای، بار دیگر مسقط محل رایزنی ها شده است. در اسفندماه خبری منتشر شد که بر اساس آن ایران و ایالات متحده مذاکرات محرمانه و با واسطه ای در مسقط در خصوص مسیله غزه و اسراییل و همچنین توافق هسته ای داشته اند. تهران مورد اول را به شدت رد کرد و گفت این گفتگوهای غیرمستقیم بین تهران و واشنگتن تنها درمورد مسیله برجام و گفتگوهای مربوط به آن شکل گرفته است. تقریباً یک سال قبل موضوع برجام بین طرف غربی و ایران مسکوت شده بود و هنوز مشخص نیست که آیا دوطرفه بار دیگر با واسطه گری مسقط می توانند جرقه دوباره گفتگوهای هسته ای را بزنند یا صبوری حداقل تا پس از انتخابات 2024 تنها راه حل روی میز درمورد برجام است. اما تنها این مسایل نبوده اند. در دو دهه اخیر نیز دولت عمان به تلاش های میانجی گرایانه خود در خصوص بحث آزادی و تبادل زندانیان بین ایران و برخی از کشورهای غربی ادامه داده است؛ وساطت مسقط در ماجرای آزادی ملوانان بریتانیایی از ایران در سال 1386، آزادی سه آمریکایی متهم به جاسوسی از زندان اوین در سال 1389 و 1390، آزادی نازنین زاغری و انوشه آشوری دو شهروند ایرانی – بریتانیایی از زندان و بازگشت حدود نیم میلیارد دلار طلب ایران از بریتانیا که اسفند 1400 رخ داد، آزادی محمدباقر نمازی در 13 مهرماه سال 1401 از جمله اقدامات عمان در این حوزه بوده است. یک شهروند اروپایی هم در سال گذشته با همین نوع از واسطه گری ها از سوی ایران آزاد شده و به بلژیک بازگشت.

نقطه ضعف روابط ایران و عمان چیست؟

وزیرخارجه ایران گفته که حجم مبادلات تجاری بین دو کشور در سال گذشته دو و نیم درصد افزایش داشته است. این افزایش به ویژه در بخش خصوصی جریان داشته است. او در سفر اخیر خود اعلام کرده فعال سازی کریدور شمال – جنوب از جمله موضوعات مهم موردتوجه دو کشور است و دو طرف مصمم هستند که موافقت نامه میان ایران، عمان ترکمنستان و ازبکستان که شامل منافع مشترک ما هست به مرحله اجرایی برسد. طبق آخرین آمار و ارقام منتشر شده در مورد روابط تجاری بین ایران و عمان ظرفیت تجاری بین دو کشور سه میلیارد دلار است و اگر کوشش بیشتری انجام شود، می تواند حتی به پنج میلیارد دلار هم افزایش پیدا کند. روند تجاری ایران و عمان نشان از آن دارد که ارزش تجارت دو کشور در سال 1400 برابر با یک میلیارد و 300 میلیون دلار بوده. ر سال 1401 و بر اساس آمار گمرک رشدی 550 میلیون دلاری داشته و به یک میلیارد و 800 میلیون دلار رسید حجم تجارت دو کشور هم برابر با چهار میلیون و 200 هزار تن بوده. عددهای مربوط به سال 1402 هنوز اعلام نشده است؛ اما طبق گفته های رییس کل بانک مرکزی در دیدار با وزیر دارایی عمان که در آذرماه سال گذشته به تهران آمده بود، حجم مبادلات تجاری میان دو کشور 41 درصد افزایش داشته است.

ایران و عمان و منافع دوجانبه

بحث قرارداد گازی بین ایران و عمان یکی از مسایل حل نشده و مهم بین دو کشور است. قرارداد گازی در سال 2005 منعقد شد و طبق این قرارداد ایران باید روزانه یک میلیون مترمکعب گاز به عمان صادر می کرد. این قرارداد با کارشکنی امریکا و برخی دیگر از کشورهای منطقه عملیاتی نشد. قرارداد گازی بین ایران و عمان در سال 1392 دوباره منعقد شد که با خروج امریکا از برجام باز هم عملیاتی نشد. با سفر سلطان هیثم به ایران در سال 1402 انتظار می رفت که این موضوع به طورجدی مورد پیگیری قرار بگیرد. اما از نتایج آن فعلاً چیزی به اطلاع شهروندان نرسیده است.

311312