سریال های امروزی سرگرم کننده یا عامل بدآموزی؟

به گزارش تیکسر علی کلانتری در یادداشتی در سیاست روز نوشت:

خشونت در جوامع انسانی یکی از معضلات پیچیده و چندوجهی است که تأثیرات عمیق و گسترده ای بر ساختارهای اجتماعی فرهنگی و اقتصادی دارد. در سال های اخیر شاهد افزایش قابل توجهی در وقوع قتل های خانوادگی بوده ایم که این امر نه تنها نگران کننده است بلکه زنگ خطری برای سلامت روانی و اجتماعی جامعه به شمار می آید.
یکی از عوامل اصلی خشونت خانوادگی عدم تعادل قدرت در روابط بین اعضای خانواده است. در بسیاری از موارد یکی از طرفین به دلیل مشکلات اقتصادی اجتماعی یا روانی احساس ناامنی و ضعف می کند و این امر می تواند به بروز رفتارهای خشونت آمیز منجر شود. به ویژه در جوامعی که نابرابری های جنسیتی وجود دارد زنان به عنوان قربانیان اصلی خشونت خانگی شناخته می شوند. این نابرابری ها نه تنها به خشونت جسمی بلکه به خشونت روانی و اقتصادی نیز منجر می شود که عواقب آن می تواند سال ها ادامه داشته باشد.
در روزها و ماه های اخیر اگر یک نیم نگاهی به سایت های خبری و روزنامه ها به خصوص قسمت حوادث آنها بیندازید تا چشم کار می کند خبرهایی مبنی بر همسرکشی برادرکشی پدرکشی و مادرکشی آن هم به روش های فجیع و غیر انسانی وجود دارد. قتل هایی که حتی در فیلم های هالیوودی نیز برچسب بزرگسالان دریافت می کند و کودکان اجازه ندارند آنها را تماشا کنند.
انتشار این اخبار به روالی عادی تبدیل شده تا جایی که اگر خبر یک قتل فجیع دیگر را در یک سایت خبری ببینیم آنچنان برایمان عجیب و غریب نخواهد بود و به نحوی با آن کنار می آییم انگار که این رویه جزوی از زندگی ما شده و هر روز اگر چنین خبرهایی را نبینیم احساس می کنیم که اتفاقی غیرعادی در حال رخ دادن است.
باید قبول کنیم که عوامل اقتصادی نقش بسزایی در بروز خشونت خانوادگی دارند. فقر بیکاری و عدم دسترسی به منابع مالی کافی می توانند فشارهای روانی را افزایش دهند و افراد را به سمت رفتارهای خشونت آمیز سوق دهند. در شرایطی که افراد با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می کنند ممکن است به جای حل مسائل به شیوه های سالم به خشونت متوسل شوند. در واقع بررسی ها نشان داده اند که در جوامع با نرخ بالای بیکاری و فقر میزان خشونت خانوادگی نیز افزایش می یابد.
علاوه بر این عوامل فرهنگی و اجتماعی نیز تأثیرگذار هستند. برخی از فرهنگ ها و جوامع رفتارهای خشونت آمیز را به عنوان یک روش قابل قبول برای حل اختلافات می پذیرند. در چنین جوامعی آموزش های غلط درباره روابط انسانی و نقش های جنسیتی می تواند زمینه ساز بروز خشونت شود. به عنوان مثال اگر کودکان از سنین پایین بیاموزند که حل مشکلات از طریق خشونت ممکن است احتمال اینکه در بزرگسالی این الگوها را تکرار کنند افزایش می یابد.
نقش رسانه ها نیز در گسترش یا کاهش خشونت قابل توجه است. در دنیای امروز فیلم ها و سریال ها به عنوان آیینه ای از واقعیت های اجتماعی عمل می کنند. با این حال این واقعیت ها گاهی اوقات به صورت اغراق شده یا تحریف شده نمایش داده می شوند. در سال های اخیر تولیدات سینمایی و تلویزیونی به موضوعاتی چون قتل های خانوادگی و خشونت خانگی پرداخته اند. این آثار نه تنها بازتاب دهنده واقعیت های تلخ جامعه هستند بلکه می توانند به شکل گیری تصورات عمومی درباره این مسائل کمک کنند.
این درحالی است که برخی فیلم ها و سریال ها که برگرفته از اتفاقات و پرونده های واقعی که در دادگاه های کشور بررسی شده اند الهام می گیرند به راحتی انگ و برچسب سیاه نمایی می خورند و برخی اعتقاد دارند که نمایش این سبک سریال ها و فیلم ها می تواند منجر به رفتارهای خشونت آمیز شود در صورتی که باید دقت داشته باشیم ابتدا پرونده ای وجود داشته سپس تبدیل به فیلم و سریال شده است. یعنی در واقع علت اصلی پرونده واقعی و سریال معلول این اتفاق بوده است.
در واقع نمی توان به سادگی به فیلم ها و سریال ها انگ خشونت بی جا و سیاه نمایی زد. این تولیدات اغلب نشانه هایی از واقعیت های موجود در جامعه را بازتاب می دهند و می توانند به عنوان یک ابزار آموزشی برای آگاهی بخشی به جامعه عمل کنند. با این حال باید توجه داشت که نمایش مکرر خشونت ممکن است اثرات منفی نیز داشته باشد و باعث نرمال سازی رفتارهای خشونت آمیز شود.
تحقیقات نشان داده اند که تماشای مکرر محتوای خشونت آمیز می تواند به افزایش حساسیت افراد نسبت به خشونت منجر شود و آن ها را به سمت توجیه رفتارهای خشن سوق دهد. بنابراین مسئولیت تولیدکنندگان محتوا بسیار سنگین است و باید تلاش کنند تا با ارائه روایات واقعی و متعادل از مسائل اجتماعی به کاهش خشونت کمک کنند.
به طور کلی مسئله خشونت خانوادگی یک معضل اجتماعی پیچیده است که نیازمند توجه جدی از سوی مسئولان پژوهشگران و فعالان اجتماعی است. تنها با شناسایی عوامل مؤثر بر بروز این نوع خشونت و تلاش برای اصلاح آن ها می توانیم گام های مؤثری در راستای کاهش این پدیده برداریم. لازم است که برنامه های آموزشی برای آگاه سازی جامعه درباره حقوق بشر برابری جنسیتی و روش های حل مسالمت آمیز اختلافات تدوین شود.
در نهایت باید تاکید کرد که تغییرات فرهنگی و اجتماعی زمان بر هستند و نیازمند همکاری همه جانبه از سوی دولت سازمان های غیردولتی و جامعه مدنی هستند. با ایجاد فضایی امن برای گفتگو درباره مسائل مربوط به خشونت خانوادگی و حمایت از قربانیان این نوع خشونت می توان امید داشت که روزی شاهد کاهش چشمگیر این معضل اجتماعی باشیم.
 

پایان خبر تیکسر