تعیین وکیل تسخیری در چه صورتی انجام میشود

وکیل تسخیری به عنوان یک راهکار قانونی، در دو حالت اصلی به کمک افراد میاد: اولیش وقتیه که کسی توانایی مالی برای گرفتن وکیل رو نداره، و دومیش هم در جرایم خاصیه که قانون میگه حتماً باید وکیل حضور داشته باشه. این وکیل باعث میشه حق دفاع برابر برای همه، حتی کسایی که دستشون تنگه، رعایت بشه.

شاید براتون پیش اومده باشه یا حداقل شنیده باشید که بعضی وقتا، افراد توی پرونده های حقوقی یا کیفری، برای دفاع از خودشون به وکیل نیاز دارن، ولی به دلایل مختلفی نمی تونن وکیل خصوصی بگیرن. اینجا دیگه بحث حق دفاع مطرح میشه، حقی که تو قانون اساسی کشورمون هم بهش اشاره شده و میگه هر کسی، فارغ از موقعیت مالی، حق داره توی دادگاه از خودش دفاع کنه و اگه نتونست وکیل بگیره، باید براش وکیل تعیین بشه. وکیل تسخیری دقیقاً همینجاست که وارد عمل میشه و پل ارتباطی بین شما و عدالت رو محکم می کنه.

توی این مسیر پیچیده حقوقی، آشنایی با وکیل تسخیری، شرایطش و اینکه چطور میشه از این حق استفاده کرد، خیلی مهمه. این موضوع نه تنها به کسایی که درگیر پرونده های قضایی هستن کمک می کنه، بلکه آگاهی عمومی رو هم بالا میبره تا همه بدونن چطور میشه از این سازوکار قانونی مهم استفاده کرد. پس اگه دوست دارید بدونید در چه شرایطی وکیل تسخیری براتون میگیرن و این وکیل چه نقش مهمی توی سیستم قضایی داره، با ما همراه باشید.

وکیل تسخیری کیست؟ (تعریف و تفاوتش با وکیل معاضدتی)

به طور کلی، وکیل ها رو میشه از نظر اینکه چطور انتخاب میشن، به دو دسته اصلی تقسیم کرد: وکیل تعیینی و وکیل تسخیری. وکیل تعیینی همون وکیلیه که خودمون باهاش قرارداد می بندیم، حق الوکاله اش رو پرداخت می کنیم و توی دادگاه ازمون دفاع می کنه. یعنی با میل و انتخاب خودمون سراغش میریم و همه هماهنگی ها رو خودمون انجام میدیم.

اما داستان وکیل تسخیری فرق داره. تصور کنید خدای نکرده توی یه پرونده کیفری گیر افتادید و به وکیل نیاز دارید، اما دستتون از لحاظ مالی خالیه و نمی تونید حق الوکاله وکیل خصوصی رو پرداخت کنید. یا حتی ممکنه توی یه سری پرونده های خاص، قانون خودش تکلیف کرده باشه که حتماً باید وکیل حضور داشته باشه، حتی اگه شما خودتون وکیلی رو معرفی نکرده باشید. اینجا دیگه دادگاه یا بازپرس دست به کار میشه و وکیلی رو برای دفاع از حقوق شما، چه متهم باشید چه بزه دیده، انتخاب می کنه. به این وکیل میگن وکیل تسخیری.

یه نکته مهم اینجاست که خیلیا وکیل تسخیری رو با وکیل معاضدتی اشتباه می گیرن. درسته که هر دو برای حمایت از کسایی هستن که نمی تونن وکیل بگیرن، اما تفاوت های اساسی دارن:

• وکیل تسخیری: بیشتر توی پرونده های کیفری و توسط دادگاه یا بازپرس انتخاب میشه. یعنی مرجع قضاییه که تصمیم می گیره شما به وکیل تسخیری نیاز دارید و خودش وکیل رو معرفی می کنه.
• وکیل معاضدتی: بیشتر توی پرونده های حقوقی کاربرد داره و باید خودتون به کانون وکلا یا مرکز مشاوران قوه قضائیه مراجعه کنید و درخواست بدید. اونجا بعد از بررسی شرایط مالی تون، وکیلی رو برای کمک به شما معرفی می کنن.

هدف اصلی هر دو نوع وکالت، تامین عدالت و اینه که هیچ کس به خاطر نداشتن پول، از حق دفاع خودش محروم نشه. این یعنی قانون تلاش می کنه تا توی دادگاه، کفه های ترازو تا حد امکان برابر باشه، حتی اگه یکی از طرفین توان مالی کمتری داشته باشه.

کِی دادگاه براتون وکیل تسخیری میگیره؟ (شرایط اصلی تعیین وکیل تسخیری)

همون طور که گفتیم، وکیل تسخیری رو دادگاه یا بازپرس انتخاب می کنه، اما این انتخاب همین طوری و بدون ضابطه نیست. دو تا حالت اصلی وجود داره که توی اون ها، تعیین وکیل تسخیری براتون ممکن میشه:

1. نداشتن توانایی مالی برای گرفتن وکیل.
2. وجود جرایم خاصی که قانون، حضور وکیل رو توی اون ها اجباری کرده.

حالا بیاید این دو تا حالت رو دقیق تر بررسی کنیم تا ببینید توی چه شرایطی می تونید از این حق استفاده کنید.

نداشتن توان مالی (بر اساس ماده ۳۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری)

اگه خدای نکرده تو یه پرونده ای گیر افتادید و واقعاً نمی تونید هزینه وکیل رو پرداخت کنید، قانون یه راهی پیش پاتون گذاشته. ماده ۳۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری به همین موضوع اشاره می کنه:

برای متهم:

اگه شما متهم پرونده باشید و تا قبل از اینکه اولین جلسه دادگاه تموم بشه، به دادگاه درخواست بدید که چون پول ندارید، براتون وکیل تعیین کنن، دادگاه شرایط مالی تون رو بررسی می کنه. اگه واقعاً تشخیص بده که از نظر مالی تو مضیقه هستید و نمی تونید وکیل بگیرید، از بین وکلای همون شهر یا نزدیک ترین شهر، یه وکیل رو براتون انتخاب می کنه. پس مهم اینه که شما درخواست بدید و دادگاه هم عدم تمکن مالی تون رو تایید کنه.

برای بزه دیده (شاکی):

فقط متهم ها نیستن که می تونن وکیل تسخیری بگیرن. طبق تبصره ماده ۳۴۷، اگه شما شاکی پرونده باشید (یعنی کسی که ازتون جرمی سر زده) و توان مالی نداشته باشید، دادگاه باید حضور وکیل رو برای دفاع از حقوق شما ضروری بدونه. یعنی اینجا علاوه بر نداشتن پول، دادگاه باید تشخیص بده که وکیل گرفتن برای شما خیلی واجبه و بدون وکیل، حقوقتون ممکنه ضایع بشه. این یه تفاوت مهمه بین شرایط متهم و شاکی برای گرفتن وکیل تسخیری.

چه جوری عدم تمکن مالی رو ثابت کنیم؟

ثابت کردن اینکه پول ندارید تا وکیل بگیرید، معمولاً از طریق یه فرآیند قانونی به اسم دادخواست اعسار انجام میشه. اعسار یعنی اینکه شما توانایی پرداخت هزینه های دادرسی یا حق الوکاله رو ندارید. برای اثباتش:

• معمولاً باید یه دادخواست به دادگاه ارائه بدید و توش توضیح بدید که چرا نمی تونید هزینه وکیل رو بپردازید.
• ممکنه لازم باشه مدارکی مثل گواهی عدم کفی، لیست اموال و دارایی هاتون یا حتی لیست بدهی هاتون رو ارائه کنید.
• نقش شهود هم این وسط پررنگه. گاهی اوقات لازمه دو تا شاهد معتبر (که شرایط قانونی رو داشته باشن) تو دادگاه حاضر بشن و شهادت بدن که شما واقعاً توانایی مالی ندارید.
• خود دادگاه هم می تونه تحقیقات لازم رو انجام بده تا از وضعیت مالی شما مطمئن بشه.

وقتی قانون حضور وکیل رو اجباری می کنه (جرایم خاص بر اساس ماده ۳۴۸)

بعضی از جرایم، به خاطر اهمیتی که دارن و مجازات سنگینی که ممکنه داشته باشن، قانون صراحتاً گفته که رسیدگی بهشون بدون حضور وکیل محاله! یعنی حتی اگه متهم خودش هم نخواد وکیل بگیره یا پول داشته باشه و وکیل نگیره، دادگاه موظفه براش وکیل تعیین کنه. ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری به این موضوع اشاره می کنه:

اگه پرونده شما توی دادگاه کیفری یک بررسی میشه و مربوط به یکی از این جرایم باشه، حواستون باشه که حضور وکیل اجباریه:

• جرایمی که مجازاتشون سلب حیاته: مثل اعدام یا قصاص نفس. اینجا دیگه پای زندگی یه آدم در میونه و نباید هیچ شک و شبهه ای برای دفاع وجود داشته باشه.
• جرایم موجب حبس ابد: یعنی مجازات هایی که منجر به حبس تا آخر عمر میشن.
• جرایم موجب قطع عضو: مثل قصاص عضو.
• جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیشتر از اون: اینجا هم شدت آسیب به حدیه که حضور وکیل لازمه.
• جرایم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر: مجازات های تعزیری رو توی قانون درجه بندی کردن. درجه سه و بالاتر (مثل حبس طولانی مدت، جزای نقدی سنگین و…) جزو مجازات های سنگین محسوب میشن.

توی این موارد، حتی اگه خود متهم وکیلی رو معرفی نکنه یا وکیل تعیینی اش بدون دلیل موجه سر جلسه دادگاه نیاد، دادگاه حتماً باید براش وکیل تسخیری بگیره. تازه اگه وکیل تسخیری هم بدون دلیل موجه نیاد، دادگاه اون وکیل رو عزل می کنه و یه وکیل تسخیری جدید براش می ذاره. این نشون میده که قانون چقدر به حق دفاع تو این جرایم اهمیت میده.

یه مورد دیگه هم جرایم منافی عفت هستن که اگه مستقیم توی دادگاه کیفری یک مطرح بشن، باز هم اگه متهم وکیلی نداشته باشه، دادگاه باید وکیل تسخیری براش تعیین کنه.

قانون می خواد مطمئن بشه که توی پرونده های سنگین و مهم، هیچ کس بدون دفاع حقوقی مناسب، به پای میز محاکمه نمیره. اینجاست که وکیل تسخیری حکم یه حامی قوی رو داره.

وکیل تسخیری در مراحل مختلف پرونده و برای افراد خاص

پرونده های حقوقی و کیفری مراحل مختلفی دارن و همه افراد هم شرایط یکسانی ندارن. برای همین، قانون اومده و مشخص کرده که وکیل تسخیری توی کدوم مراحل و برای چه کسایی قابل استفاده است.

در مرحله اولیه تحقیقات (دادسرا – تبصره ۲ ماده ۱۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری)

خیلی ها فکر می کنن وکیل تسخیری فقط توی دادگاه تعیین میشه، اما این طور نیست. قبل از اینکه پرونده به دادگاه برسه، توی دادسرا تحقیقات مقدماتی انجام میشه. اینجا هم در شرایط خاصی، متهم می تونه وکیل تسخیری داشته باشه.

تبصره ۲ ماده ۱۹۰ قانون آیین دادرسی کیفری میگه: در جرائمی که مجازات اون ها سلب حیات (مثل اعدام) یا حبس ابده، اگه متهم توی مرحله تحقیقات مقدماتی وکیلی معرفی نکنه، بازپرس موظفه برای اون وکیل تسخیری بگیره.

یعنی فقط تو پرونده های خیلی سنگین که مجازات مرگ یا حبس ابد دارن، بازپرس باید حواسش باشه که اگه متهم وکیل نداره، براش یه وکیل تسخیری تعیین کنه تا از حقوقش توی همون مراحل اولیه تحقیقات هم دفاع بشه. این خیلی مهمه چون دفاع زودهنگام می تونه تاثیر زیادی تو روند پرونده داشته باشه.

وقتی پرونده به دادگاه می رسه

بعد از تحقیقات دادسرا، اگه جرمی احراز بشه، پرونده به دادگاه میره تا حکم نهایی صادر بشه. اینجا هم همون مواردی که توی بخش «کِی دادگاه براتون وکیل تسخیری میگیره؟» گفتیم، کاملاً صادقه:

• اگه متهم یا حتی شاکی (در صورت ضرورت تشخیص دادگاه) توان مالی نداشته باشه و این موضوع برای دادگاه ثابت بشه (ماده ۳۴۷).
• و البته توی همون جرایم خاص و سنگین که قانون میگه حتماً باید وکیل باشه، حتی اگه متهم خودش وکیل نگرفته باشه (ماده ۳۴۸).

پس چه توی دادسرا و چه توی دادگاه، اگه شرایطش رو داشته باشید، وکیل تسخیری کنارتون خواهد بود.

وکیل تسخیری برای بچه ها و نوجوون ها (ماده ۴۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری)

وقتی پای اطفال و نوجوانان به میان میاد، قانون خیلی حساسیت بیشتری نشون میده، چون اونا ممکنه به خاطر سن کم، نتونن به خوبی از خودشون دفاع کنن. ماده ۴۱۵ قانون آیین دادرسی کیفری به این موضوع پرداخته:

توی این موارد، دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان، به ولی یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان میگه که براش وکیل تعیین کنه:

• جرایمی که توی صلاحیت دادگاه کیفری یک هستن (همون جرایم خیلی سنگین).
• جرایمی که دیه یا اَرش (خسارت بدنی) اون ها بیشتر از یک پنجم دیه کامل باشه.
• جرایم تعزیری درجه شش و بالاتر.

حالا اگه ولی یا سرپرست قانونی، وکیلی معرفی نکنه یا وکیل معرفی شده بدون عذر موجه نیاد، خود دادگاه یا دادسرا موظفه که برای اون طفل یا نوجوان، وکیل تسخیری بگیره. این یعنی حتماً یه وکیل باید از حقوق اونا دفاع کنه.

البته، برای جرایم تعزیری درجه هفت و هشت (که مجازاتشون سبک تره)، ولی یا سرپرست قانونی میتونه خودش از طفل یا نوجوان دفاع کنه، یا براش وکیل بگیره. حتی خود نوجوان هم می تونه از خودش دفاع کنه.

وکیل تسخیری برای کسایی که دچار جنون هستن (تبصره ۲ ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری)

تصور کنید یه نفر خدای نکرده جرمی مرتکب شده، اما قبل از اینکه حکمش قطعی بشه، دچار جنون یا مشکل روانی میشه. اینجا تکلیف چیه؟

تبصره ۲ ماده ۱۳ قانون آیین دادرسی کیفری میگه: اگه کسی قبل از صدور حکم قطعی، مجنون بشه، تعقیب و دادرسی پرونده تا وقتی که حالش خوب بشه، متوقف میشه.

مگر اینکه…
یه استثنا وجود داره: اگه جرم حق الناسی باشه (یعنی پای حق یه آدم دیگه در میون باشه) و شرایط اثبات جرم به شکلی باشه که حتی اگه اون فرد سالم هم بود، نمی تونست از خودش رفع اتهام کنه، اون وقت ممکنه دادرسی ادامه پیدا کنه.

توی این شرایط، به ولی، قیم یا سرپرست قانونی اون فرد مجنون اعلام میشه که توی پنج روز براش یه وکیل معرفی کنن. اگه این کار رو انجام ندن، دیگه فرقی نمی کنه که جرمش چی بوده و مجازاتش چقدره، دادگاه موظفه برای اون فرد یه وکیل تسخیری بگیره و پرونده ادامه پیدا می کنه. این نشون میده که قانون حتی برای کسایی که توانایی دفاع از خودشون رو ندارن، یه پشتیبان قانونی در نظر گرفته تا حقشون ضایع نشه.

وکیل تسخیری چقدر قدرت و وظیفه داره؟ (حدود اختیارات و مسئولیت ها)

شاید فکر کنید وکیل تسخیری چون توسط دادگاه تعیین شده و رایگانه، شاید اختیارات کمتری داشته باشه یا خیلی جدی از پرونده دفاع نکنه. اما این تصور کاملاً غلطه! وکیل تسخیری دقیقاً همون اختیارات و مسئولیت هایی رو داره که یه وکیل تعیینی (همونی که خودتون با پول خودتون می گیرید) داره.

دامنه فعالیت وکیل تسخیری:

خیلی مهمه که بدونید وکالت وکیل تسخیری فقط به مرحله اول دادگاه (مرحله بدوی) محدود نمیشه. بر اساس «رأی وحدت رویه» که از دیوان عالی کشور صادر شده، وکیل تسخیری اگه از وکالتش عزل نشده باشه، می تونه توی مراحل بعدی مثل دادگاه تجدید نظر و حتی اعاده دادرسی هم از حقوق موکلش دفاع کنه. یعنی این طور نیست که با تموم شدن مرحله اول پرونده، کارش تموم بشه. این موضوع تضمین می کنه که دفاع حقوقی از فرد، توی تمام مراحل دادرسی به صورت کامل ادامه پیدا کنه.

تعهدات و مسئولیت ها:

همون طور که گفتم، تعهدات وکیل تسخیری کاملاً شبیه به وکیل تعیینیه. یعنی:

• باید با دقت و جدیت کامل از حقوق موکلش دفاع کنه.
• تمامی مدارک، شواهد و استدلال های لازم رو جمع آوری و به دادگاه ارائه بده.
• توی جلسات دادگاه حاضر بشه و لایحه های دفاعی رو بنویسه.
• وظیفه داره به بهترین شکل ممکن، منافع موکلش رو حفظ کنه.

البته طبیعیه که شاید بعضی از افراد با وکیل تعیینی راحت تر باشن، چون خودشون اونو انتخاب کردن و ممکنه ارتباط شخصی بهتری باهاش برقرار کنن. همچنین هر وکیلی سطح تخصص و تجربه خاص خودش رو داره و اگه کسی توانایی مالی داشته باشه، میتونه وکیلی رو انتخاب کنه که به نظر خودش توی اون پرونده خاص، مجرب تر و کاربلدتره. اما این حرفا به معنی این نیست که وکیل تسخیری کارش رو درست انجام نمیده؛ بلکه باید بدونید وظایفش طبق قانون کاملاً مشخص و الزام آوره.

حق الوکاله وکیل تسخیری رو کی میده؟

شاید این سوال براتون پیش بیاد که خب، اگه وکیل تسخیری رایگانه، پس حق الوکاله اش رو کی پرداخت می کنه؟ خوشبختانه نیازی نیست شما نگران این بخش باشید. حق الوکاله وکیل تسخیری رو قوه قضائیه پرداخت می کنه.

وقتی یه وکیل تسخیری برای پرونده ای تعیین میشه، دادگاه با توجه به کارهایی که اون وکیل انجام داده و زمانی که صرف پرونده کرده، مبلغ حق الوکاله اش رو تعیین می کنه. البته این مبلغ باید بر اساس تعرفه های قانونی باشه و از اون بیشتر نشه. این پول هم از محل اعتباراتی که برای قوه قضائیه در نظر گرفته شده، به وکیل پرداخت میشه. یعنی عملاً نه متهم و نه بزه دیده (در صورتی که براش وکیل تسخیری تعیین شده باشه) هیچ هزینه ای رو برای حق الوکاله پرداخت نمی کنن.

این موضوع یکی از مهمترین ویژگی های وکیل تسخیریه که تضمین می کنه عدالت برای همه افراد، صرف نظر از وضعیت مالی شون، قابل دسترسی باشه و کسی به خاطر نداشتن پول، از حق دفاع قانونی محروم نشه.

وکیل تسخیری در چه جرایمی کاربرد داره؟

خب، یه سوال دیگه که پیش میاد اینه که وکیل تسخیری برای چه نوع جرایمی تعیین میشه؟ آیا برای هر پرونده ای میشه وکیل تسخیری گرفت؟

اینجا باید دو حالت اصلی رو در نظر بگیریم:

1. وقتی توان مالی ندارید:
   اگه شما واقعاً از لحاظ مالی قادر به پرداخت حق الوکاله وکیل نباشید و این موضوع برای دادگاه اثبات بشه (همون طور که در بخش نداشتن توان مالی توضیح دادیم)، درخواست برای تعیین وکیل تسخیری محدود به جرم خاصی نیست. یعنی فرقی نمی کنه جرمتون چیه؛ مهم اینه که شما پول ندارید و دادگاه اینو تایید می کنه.
2. در جرایم خاص:
   توی بعضی از جرایم که قانون به خاطر اهمیتشون، حضور وکیل رو اجباری کرده (جرایم موضوع ماده ۳۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره ۲ ماده ۱۹۰)، حتی اگه شما از نظر مالی مشکلی هم نداشته باشید ولی وکیلی رو معرفی نکنید، دادگاه یا بازپرس مکلفه که براتون وکیل تسخیری تعیین کنه. این جرایم رو قبلاً لیست کردیم:
   • جرایم موجب مجازات سلب حیات (اعدام، قصاص نفس)
   • جرایم موجب حبس ابد
   • جرایم موجب قطع عضو
   • جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیشتر
   • جرایم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر
   • جرایم منافی عفت (در صورت طرح مستقیم در دادگاه کیفری یک)

   یعنی تو این موارد، دیگه پای توانایی مالی در میون نیست و قانون خودش میگه حتماً باید وکیل حضور داشته باشه تا حق دفاع به بهترین شکل ممکن تضمین بشه.

پس، اگه دستتون تنگه، برای بیشتر جرایم می تونید وکیل تسخیری بگیرید. اما اگه جرمتون جزو اون دسته از جرایم خاص و سنگینه، قانون خودش حواسش بهتون هست و وکیل رو براتون تعیین می کنه تا توی این مسیر تنها نمونید.

چطور وکیل تسخیری درخواست کنیم؟ (فرآیند گام به گام)

اگه با توجه به شرایطی که تا الان گفتیم، احساس می کنید به وکیل تسخیری نیاز دارید، باید یه سری مراحل رو طی کنید. این مراحل پیچیده نیستن، ولی دونستنشون کمکتون می کنه تا بتونید به موقع و درست درخواستتون رو ثبت کنید.

1. زمان بندی درخواست:

   مهمترین نکته اینه که باید درخواستتون رو به موقع ارائه بدید. طبق قانون، شما به عنوان متهم می تونید تا پایان اولین جلسه دادرسی، تقاضای تعیین وکیل تسخیری رو به دادگاه مطرح کنید. اگه این فرصت رو از دست بدید، ممکنه دیگه نتونید از این حق استفاده کنید. پس حواستون به زمان باشه.

2. نحوه تنظیم درخواست کتبی:

   درخواست شما باید به صورت کتبی باشه و خطاب به قاضی پرونده نوشته بشه. توی این درخواست، باید به وضوح اعلام کنید که به دلیل عدم توانایی مالی، قادر به گرفتن وکیل خصوصی نیستید و درخواست تعیین وکیل تسخیری دارید. اگه پرونده شما مربوط به یکی از جرایم خاص و الزامی برای حضور وکیله (مثل جرایم با مجازات سلب حیات)، می تونید به نوع جرمتون هم اشاره کنید.

   لازمه که مشخصات کامل خودتون (نام، نام خانوادگی، شماره پرونده و …) رو توی درخواست بنویسید.

3. نقش قاضی در بررسی و احراز شرایط:

   بعد از اینکه درخواست کتبی تون رو ارائه دادید، قاضی پرونده وظیفه داره که شرایط شما رو بررسی کنه. اگه درخواستتون مبنی بر عدم تمکن مالی باشه، قاضی صحت این موضوع رو بررسی می کنه (مثلاً با استعلام، تحقیق محلی یا درخواست شهادت شهود). اگه تشخیص بده که واقعاً نمی تونید وکیل بگیرید، یا اگه پرونده شما جزو اون دسته از جرایمه که حضور وکیل توش اجباریه، دستور تعیین وکیل تسخیری رو صادر می کنه.

پس، اگه احساس می کنید به وکیل تسخیری نیاز دارید، نترسید و درخواستتون رو به موقع و کتبی به دادگاه ارائه بدید. این حق قانونی شماست و دادگاه موظفه که بهش رسیدگی کنه.

نمونه یه درخواست کتبی برای وکیل تسخیری

برای اینکه بهتر بدونید چطور باید درخواستتون رو بنویسید، اینجا یه نمونه ساده براتون آوردیم:

ریاست محترم شعبه [شماره شعبه]
مجتمع قضایی [نام مجتمع قضایی]

با سلام و احترام،

اینجانب [نام و نام خانوادگی شما]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی]، متهم/شاکی پرونده ای با شماره کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، بدین وسیله به اطلاع می رسانم که به دلیل عدم توانایی مالی لازم برای انتخاب و معرفی وکیل تعیینی، قادر به تأمین هزینه های مربوطه نمی باشم.

بر این اساس، با استناد به ماده ۳۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری (و با توجه به اینکه پرونده اینجانب مربوط به جرم [نوع جرم، مثلاً: قتل عمد] است که حضور وکیل در آن الزامی می باشد)، خواهشمندم نسبت به تعیین وکیل تسخیری برای اینجانب اقدام فرمایید.

قبلاً از توجه و مساعدت شما کمال تشکر را دارم.

با تشکر،
امضا: [امضای شما]
تاریخ: [تاریخ درخواست]

یادتون باشه که این یه نمونه است و می تونید با توجه به شرایط خاص خودتون، جزئیات بیشتری بهش اضافه کنید یا اون رو کامل تر کنید.

چند تا نکته مهم درباره وکیل تسخیری

تا اینجا حسابی در مورد وکیل تسخیری و شرایطش حرف زدیم. حالا بیاید چند تا نکته کلیدی و سوال مهمی که ممکنه توی ذهنتون باشه رو با هم مرور کنیم تا تصویر کامل تری از این موضوع داشته باشید.

آیا شاکی هم می تونه وکیل تسخیری داشته باشه؟

بله، این حق فقط مخصوص متهم نیست. همون طور که قبلاً هم گفتیم، طبق تبصره ماده ۳۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری، اگه دادگاه تشخیص بده که حضور و دفاع وکیل برای شاکی (بزه دیده) که توانایی مالی نداره، ضروریه، می تونه براش وکیل تسخیری تعیین کنه. اینجا مهم اینه که دادگاه به این ضرورت برسه، برخلاف متهم که فقط اثبات عدم تمکن مالی کافیه.

آیا میشه وکیل تسخیری رو عوض کرد؟

بله، اگه به هر دلیلی از عملکرد وکیل تسخیری راضی نباشید یا باهاش ارتباط خوبی برقرار نکنید، می تونید درخواست تغییر وکیل رو به دادگاه بدید. معمولاً دادگاه ها این درخواست رو فقط برای یک بار قبول می کنن. پس اگه خواستید این کار رو بکنید، با دقت و وسواس انجامش بدید.

آیا میشه بعد از تعیین وکیل تسخیری، وکیل تعیینی گرفت؟

بله، هیچ مشکلی نداره. اگه بعد از اینکه دادگاه براتون وکیل تسخیری تعیین کرد، وضعیت مالی تون بهتر شد یا به هر دلیلی خواستید وکیل خصوصی خودتون رو بگیرید، می تونید وکیل تعیینی به دادگاه معرفی کنید. با معرفی وکیل تعیینی، وکالت وکیل تسخیری خود به خود منتفی میشه و پرونده توسط وکیل جدیدتون پیگیری میشه.

وکیل تسخیری تا چه مرحله ای از پرونده همراه موکل است؟

همون طور که قبلاً اشاره کردیم، وکالت وکیل تسخیری محدود به مرحله بدوی نیست. اگه وکیل تسخیری از وکالت عزل نشده باشه یا شما وکیل تعیینی معرفی نکرده باشید، این وکیل می تونه توی مراحل بعدی پرونده مثل تجدید نظر و حتی اعاده دادرسی هم همراه شما باشه و از حقوق شما دفاع کنه. این موضوع واقعاً مهمه چون نشون میده حمایت قانونی، یک فرآیند مستمر و جامع خواهد بود.

مزایا و معایب وکیل تسخیری چیه؟

مزایا:

• دسترسی به عدالت: مهمترین مزیت اینه که هیچ کس به خاطر نداشتن پول از حق دفاعش محروم نمیشه.
• رایگان بودن: هیچ هزینه ای برای شما نداره و حق الوکاله اش رو قوه قضائیه پرداخت می کنه.
• اجباری در جرایم خاص: توی پرونده های سنگین، حتی اگه خودتون هم نخواهید، قانون براتون وکیل تعیین می کنه تا حقوق تون ضایع نشه.

معایب:

• عدم انتخاب مستقیم: شما نمی تونید خودتون وکیل رو انتخاب کنید و دادگاه اونو براتون تعیین می کنه.
• ارتباط شخصی: ممکنه ارتباط و اعتماد شخصی که با وکیل تعیینی ایجاد میشه، با وکیل تسخیری به همون قوت نباشه.
• تنوع کمتر: شاید نتونید از بین طیف وسیعی از وکلا، اون کسی که تخصص ویژه ای توی پرونده شما داره رو پیدا کنید.

با این حال، باید بدونیم که وجود وکیل تسخیری، خودش یه نقطه قوت بزرگ برای سیستم قضاییه که حق دفاع رو برای همه تضمین می کنه.

یادتون باشه که وکیل تسخیری یک حق قانونیه که برای حفظ عدالت و حمایت از حقوق شهروندان در نظر گرفته شده. پس اگه شرایطش رو دارید، حتماً ازش استفاده کنید.

نتیجه گیری

در آخر، میشه گفت تعیین وکیل تسخیری در چه صورتی انجام میشود یک پاسخ روشن داره: یا وقتی که توان مالی برای گرفتن وکیل رو ندارید، یا وقتی که قانون برای یک سری جرایم خاص و جدی، حضور وکیل رو اجباری کرده. این سازوکار قانونی، ابزاری فوق العاده حیاتی و مهم برای تأمین عدالت و تضمین حق دفاع برابر برای همه افراد جامعه است.

توی این مقاله، با هم دیدیم که وکیل تسخیری کیه و چه فرقی با وکیل معاضدتی داره، چه شرایطی برای گرفتن این وکیل لازمه، توی مراحل مختلف دادرسی (مثل دادسرا و دادگاه) چه نقشی ایفا می کنه و برای گروه های خاصی مثل اطفال، نوجوانان و افراد مجنون چطور تعیین میشه. همچنین یاد گرفتیم که حق الوکاله این وکلا از کجا تأمین میشه و شما چطور می تونید درخواست وکیل تسخیری رو به دادگاه بدید.

هدف اصلی این قوانین و وجود وکیل تسخیری اینه که هیچ کس، به خاطر نداشتن توان مالی یا پیچیدگی های قانونی، از حق مسلم خودش برای دفاع از خودش محروم نشه و بتونه در یک دادگاه عادلانه از حقوقش دفاع کنه. پس، اگه خدای نکرده توی موقعیتی قرار گرفتید که نیاز به این حمایت قانونی داشتید، حالا می دونید که این حق وجود داره و چطور میشه ازش استفاده کرد.

آگاهی از این حقوق و امکانات قانونی، کلید دفاع موثر از خودتونه. همیشه یادتون باشه که در صورت نیاز، مشورت با متخصصین حقوقی می تونه بهترین راهنمایی رو براتون فراهم کنه.