امیر بخارا در ایلام – تیکسر

تفاوت ماجرا این بار در نام است چرا که “انجمن حمایت از توسعۀ فضاهای آموزشی و فرهنگی” – با حمایت خانم افسانۀ هدایتی و آقای مجتبی محمود هاشمی – بانیِ ساخت این مدرسه ۶ کلاسه شده و نام آن را “علی دهباشی بخارا”  گذاشته اند. 

مدرسه سازی کار خوبی است و در منطقۀ کم برخوردار خوب تر.   وقتی نام یک شخصیت فرهنگی بر آن باشد «تر»ی دیگرهم سِزَد. دریغا که قواعد دستوری زبان فارسی اجازه نمی دهد تا ترها بیشتر شود اما می توان ادامه داد که اگر به نام کسی که زندگی خود را وقف فرهنگ کرده باشد بهتر و نهایتا نام «بخارا» هم که در میان بیاید نورعلی نور می شود. هم به پاس بخارای مکتوب و هم شب های بخارا. 

  به یادآوریم در شبی که به فرخندگی  ۱۰۰ ساله شدن محمد علی موحد برپا شد استاد از بانی مراسم نه با عنوان مدیر یا سردبیربخارا  که با تعبیر «امیر بخارا» یاد کرد و گمان می کنم همین بهترین وصف باشد. 

به قاعده باید دربارۀ مدرسه دهباشی بخارا بنویسم اما دربارۀ وجه تسمیه آن نیز بی راه نیست و می توان گریزی زد به توصیۀ دکتر شفیعی کدکنی که « با خودتان مسابقه بدهید و وجدان تان را داور قرار دهید که کم کار کرده اید یا زیاد» و اینجا محل تقاطع انجمن حامی با خود دهباشی است در مسابقه فرهنگی!

      براین اساس گزاف نیست اگر گفته شود علی دهباشی با شتاب و سرعتی که به برگزاری نشست های بخارا بخشیده انگار با خود مسابقه گذاشته که مدام برگزار می کند و از پا نمی نشیند آن قدر که نام خود و بخارا را چنان درهم تنیده که بی هم متصور نیست و انجمن حمایت هم آرام ننشسته است.

سرعت برنامه هایی که علی دهباشی هر هفته چند نوبت و به بهانه های مختلف برگزار می کند – مگر مواقعی که تنفس او با مشکلات بیشتری رو به رو شود- چنان است که  آدم از خود می پرسد: آخر مگر می شود؟ مگر داریم؟ بله داریم! این هم نمونه اش. البته بزرگان ادب و هنر و فلسفه و عرصه های دیگر نیز به دعوت های او نه نمی گویند و میزبانی بدون میهمانی و شرکت کننده شدنی نیست و در دورانی که کار از همت گذشته و به مسابقه رسیده   نمی دانیم با خودش مسابقه می دهد یا دارد با زمان کشتی می گیرد دهباشی این بار نه میزبان که میهمان بود. همیشه شعبان و یک بار هم رمضان! 

  نمی خواهم بگویم چرا نهادهای بودجه دار و در واقع بودجه خوار این قدر کار نمی کنند که از دستگاه های رسمی کارِ دلی برنمی خیزد. وجه نگران کننده به بیماری تنفسی دهباشی مربوط است و ریه هایی که با او همکاری نمی کنند و یک لحظه آدم نگران می شود نکند اگر کسانی شتاب داشته باشند به این خاطر بوده که نکند دیر شود!

به همین سبب وقتی خبر آمد نام دهباشی بر روی مدرسه ای نشسته آن نگرانی هم سراغ آدم می آید ولی خوش بختانه سنت نیکویی که رایج شده که نام زندگان و باشندگان هم بر مدارس اصطلاحا خیّر ساخته یا با حمایت این انجمن می نشیند.

در حالی که در روزگاری نه چندان دور نام مدرسۀ عالی سپهسالار را تغییر دادند و اگرچه خانوادۀ مرحوم مطهری راضی نبودند اصلاح نشد. روزی دیگر تابلو وقف فرمانفرماییان در انستیتو پاستور را کوچک کردند یا شنیدیم بر آن شده بودند نام وقف کنندۀ خوابگاهی در ابتدای خیابان وزرا را تغییر دهند و نگاه ها چه تنگ بود.

از شما چه پنهان هر بار که از خیابان ۱۶ یوسف آباد عبور می کنم و می بینم نام خانوادگی ما به لطف همت دخترعمویم به یاد پدرش بر بلندای دبستانی نشسته – بی آن که ریالی در این کار نقش و دخالت داشته باشیم- حس خوبی را تجربه می کنم.

می دانم علی دهباشی هم ابتدا پرهیز داشته و به شرط افزودن واژۀ «بخارا» رضایت داده ولی می توانم حدس بزنم این حس برای سلامت او هم مفید است.

دست آخر این که در مناطقی مانند شهرستان اِوَز دیده بودم در یک پروژه هر که بخشی را از سر «احسان» برعهده گرفته و مثلا کنار آسانسور پلاکی نصب کرده اند و نوشته اند: احسانِ خانمِ یا آقای فلان.

  در جاهای دیگر اما چندان رایج نیست هر چند در تهران به گمانم در بیمارستان امیر اعلم دیدم.

انسان بودگی انسان در همین یادکردها و کارهای نیک است و حق علی دهباشی بود یکی از آن نیکویی ها بر دامان خود او بنشیند.

۲۴۳۵۷