بازآفرینی داستانی از پهلوان ایرانی برای کودکان/ نمادی از فرهنگ پهلوانی در« پهلوان و فیل»

پهلوان و فیل عنوان کتابی است از سید مهدی شجاعی با تصویرگری فرهاد جمشیدی که از سوی نشر نیستان برای کودکان و نوجوانان منتشر شده است. نامگذاری هفتم اردیبهشت به عنوان روز جهانی فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای مناسبتی است برای آشنایی کودکان با فرهنگ پهلوانی در ایران
انسان شاید نخستین درس راه و رسم کشتی گرفتن و زورآزمایی کردن را از حیوانات آموخته باشد. وقتی انسان نخستین دریافت که به کمک قدرت بدنی و زور بازوی خود می تواند بهتر بر حریفان و حیوانات مهاجم چیره شود بیشتر به اهمیت کشتی پی برد…

ورزش کشتی یکی از باسابقه ترین رشته های ورزشی است که در نزد ملل گیتی از دوران باستان به شکل های مختلف برگزار می شده و تقریباً در هیچ ایل و قبیله و روستا و شهری نیست که این ورزش برای مردم آشنا نباشد. با اطمینان می توان گفت که زورآزمایی و کشتی گرفتن از دوران های نخستین ظهور انسان بر روی کره زمین مورد توجه بوده و در اوقات فراغت یا در جنگ ها و نزاع ها به شکلی طبیعی و غریزی اجرا می شده است .

انسان شاید نخستین درس راه و رسم کشتی گرفتن و زورآزمایی کردن را از حیوانات آموخته باشد. وقتی انسان نخستین دریافت که به کمک قدرت بدنی و زور بازوی خود می تواند بهتر بر حریفان و حیوانات مهاجم چیره شود بیشتر به اهمیت کشتی پی برد. بنابراین بخشی از اوغات فراغت انسان های اولیه با کشتی گرفتن سپری می شد تا مهارت و آمادگی لازم را در این فن پیدا کنند و در وقت نیاز بکار ببرند .

در ایران قدیم کشتی گرفتن و زورآزمایی کردن اهمیت بسیار داشته است و این ورزش در زندگی و سنت های ما ایرانیان به قدری ریشه دوانده که تبدیل به یک ورزش ملی شده است .

درباره کلمه کشتی باید گفت که زرتشتیان و پارسیان باستان هنگام غروب آفتاب بندی به کمر خود می بستند و در برابر کانون آتش به دعا خواندن می پرداختند. آن کمربند کستی نامیده می شد و کشتی گرفتن هم از این کلمه آمده به معنی کمر یکدیگر را گرفتن. البته واژه کستی هم در طی زمان تبدیل به کشتی شده است و امروزه برای نامیدن این ورزش که زورگری و زورآزمایی است به کار می رود .

تاریخ پهلوانی ایران سرشار از نام های آشنایی است که قدرت بدنی و نیروی خود را در راه مبارزه با بی عدالتی و دفاع از مظلومان بکار برده اند. از پهلوانان قدیم پوریای ولی، عبدالرزاق، مفرد قلندر، فیله همدانی، شمس محمد، محمد مالانی و یوسف ساوی شهرت و محبوبیت بیشتر دارند و از پهلوانان دوره معاصر می توان به نام های مشهوری همچون ابراهیم یزدی، اکبر خراسانی، حاج محمدصادق بلور فروش و حاج سیدحسن رزاز اشاره کرد .

پهلوان و فیل بازآفرینی از داستان های شگفت انگیز پهلوانان ایران است. بازآفرینی یکی از شیوه های آفرینش آثار ادبی و هنری است. در این روش نویسنده از اثر کهن یا معاصر الهام می گیرد، موضوع اثر را تغییر می دهند و اثری نو مستقل پدید می آورند.

سیدمهدی شجاعی با استفاده از این تکنیک کتاب پهلوان و فیل را با تصویرگری فرهاد جمشیدی، با تصاویری به سبک قهوه خانه ای یا پرده خوانی با نشانه های ایرانی (چهره ی خورشیدخانم، گل های چندپر) که بر زمینه ای کاه گلی نقش بسته است، بازآفرینی کرده است.

جهان پهلوان محمد مالانی پهلوان دربار حسین میرزا، حاکم هرات که بین مردم محبوبیتی خاص دارد. هنگام بازگشت از هندوستان برای حاکم فیلی بسیار بزرگ و زورمند هدیه می آورد، حاکم قدرت فیل را بیش از انسان می داند ولی پهلوان مالانی مخالف اوست و از این جا کشمکش ماجرای داستان شروع می شود.

حاکم از پهلوان مالانی می خواهد که عقیده ی خود را در کشتی با فیل به اثبات برساند. پهلوان مالانی ابتدا با شگردی عاقلانه فیل را به زمین می زند و سپس کینه را از دل فیل که انتظار چنین درگیری را ندارد شسته، و با او دوست می شود این گونه دو وجه عقل و عاطفه ی انسانی را ثابت می کند. در بخشی از کتاب می خوانیم:

خصوصیت مهم پهلوان محمد، جوانمردی و مردمداری اش بود. او نمی نشست تا نیازمندها و گرفتارها به سراغش بیایند، بلکه خود در میان مردمان می گشت و به جست وجوی مردم گرفتار می پرداخت تا غم و غصه هایشان را برطرف کند…

22057